ترجمه- رحیم کاکایی

آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی انستیتوی اتنوگرافی، دارای نشان دوستی بین خلقها

و.ان.واسیلوف

بقایای شامانیسم در بین ترکمن های گؤکلن

«بخش نخست»

اسلام رایج در قلمرو وسیعی از کشورها در هر ملتی ویژگی های بارز خود را بوجود آورد. این ناهمگونی های محلی بیش از همه در پیوند با ویژگی های زندگی عامیانه و بیشتر ناشی از نگهداشت عناصر باورهای پیش از اسلام بودند.  اسلام آسیای مرکزی نیز از این نظر جدا نبود. اسلام به حد وفور سرشار از بازمانده های باورها و آیین های محلی باستانی است که در بین ملل گوناگون منطقه همانند و همسان نیستند. در میان بقایا و بازمانده های کیش های  پیش از اسلام  آسیای مرکزی شامانها مورد توجه زیادی است. شوربختانه  این پدیده بقدری کمتر پژوهش شده که هنوز هم نیاز به مطالب صرفا توصیفی برای این امراست. به ویژه داده های کمی در مورد شامانیسم ترکمن در ادبیات وجود دارد (1). از آنجایی که آیین‌های شامانی هر ملت، همپا با ویژگی‌های مشترک در آسیای مرکزی، خودویژه و ناهمگون هستند، در …

Read more

دکتر محمد حسین یحیایی

نمایش « رضا پهلوی » در چند پرده

در چند روز گذشته نمایشنامه جدیدی با عنوان «من وکالت می دهم» آماده شده تا رضا پهلوی در آن ایفای نقش اول را داشته باشد، گذشته را به اکنون و اکنون را به آینده گره بزند، گروهی از هنرمندان، روشنفکران، ورزشکاران و ذوب شدگان در ولایت و سلطنت بدون بررسی تاریخ گذشته، چگونگی شکلگیری انقلاب و اهداف بزرگ آن که شوربختانه از سوی ارتجاع به یغما رفت به آن نمایش یا بعنوان بازیگر و یا تماشاچی فعال ابراز علاقه و حمایت کرده اند. حتی برخی از مخالفین سلطنت هم با تغییر موضع به آن پیوستند. در داخل رژیم هم گروهی به شیوه های گوناگون حمایت خود را نشان داده اند، شاید هم خود آن را تهیه کرده تا جنبش فراگیر را که هر روز گسترده تر و رادیکال تر می شود منحرف سازند. رضا پهلوی هم برای جلب نظر آنها بارها حمایت خود از نیروهای مسلح، انتظامی و سپاهی را تکرار کرده است. البته رژیم ارتجاعی، ولایتی و مرکز گرا با پایه های مذهبی و شیعه گری هر چقدر موقعیت خود را در خطر ببیند و به سقوط اش نزدیک شود، دوست دارد رژیم خود را دو دستی به شخص و یا گروهی تحویل دهد که از آن به راحتی تحویل گرفته است زیرا موقعیت اقتصادی و امنیت جانی و مالی افراد خود را در آن رژیم مرکز گرا و ایرانشهری می بیند، حال اجرای نمایش را در چند پرده مورد بررسی قرار دهیم:…

Read more

دکتر محمد حسین یحیایی

رژیم ولایت به «ساعت صفر» نزدیک می شود

در 8 ماه می 1945 وقتی ساعت به نیمه شب رسید و عقربه های آن روی هم قرار گرفت «ساعت صفر» نام گرفت. برلین بدون قید و شرط تسلیم نیروهای متفق شد و جنگی که از سال 1939 از سوی هیتلر و حاکمیت رایش سوم آغاز شده بود پایان یافت. نیروهای شوروی با پاک سازی شرق اروپا از نیروهای نازی به برلین وارد شدند و نیروهای بریتانیا و فرانسه هم از غرب و ایالات متحده از جنوب به سوی برلین پیشروی کردند. با اعلام ساعت صفر دوران جدیدی در شیوه زندگی، رفتار سیاسی و اقتصاد آلمان آغاز شد، مردم آلمان با اعلام برائت از گذشته و رهایی از قید و بند های هیتلر ساخته و اندیشه های نازیستی که بر آنان تحمیل شده بود با امید به آینده با گذشته خود وداع کردند ولی رنجشان به قدری نبود که آن را فراموش کنند. جنگ دوم که با اندیشه های فاشیستی هیتلر آغاز شده بود بیش از 50 میلیون انسان را به کام مرگ و نابودی خود کشید، هزاران شهر و روستا را ویران کرد، دو سوم از جوانان شوروی که متولد سال 1923 بودند در جنگ کشته شدند. با اینکه در سال 1939 پیمان عدم تجاوز بین اتحاد شوروی و آلمان منعقد شده بود، هیتلر در سال 1941 به شوروی حمله کرد، بیشترین تلفات جنگ در شوروی اتفاق افتاد، مقاومت سربازان شوروی از یک سو استالینگراد) و سرمای شدید منطقه سربازان آلمان را زمینگیر کرد. در کنفرانس «یالتا» که در کریمه اتحاد شوروی برگزار شد (چرچیل، روزولت، استالین) تسلیم نظامی و حاکمیت رایش سوم آلمان، غرامت برای بازسازی مناطقی که از سوی آنها تخریب شده بود و استفاده از 11 میلیون اسیر جنگی آلمان در بازسازی تخریبات مورد بررسی قرار گرفت. مردم سخت کوش آلمان…

Read more

قاچاقی ال ساخلار^*

سخنی درباره رمان «قاچاق نبی»

برای از بین بردن ستم نباید به ستمکار پند و اندرز داد، بلکه به ستمکش باید گفت تو که در قدرت و توانایی از ستمکار بارها نیرومندتری، چرا ایستاده‌ای و ستم را تحمل می‌کنی؟

میرزا فتحعلی آخوندوف

قاچاق نبی، اثر جلال برگشاد (1922ـ 1995/1301ـ1374)، نویسنده اتحاد شوروی و جمهوری آذربایجان، یک رمان تاریخی زیبا، اثرگذار و آگاهی‌بخش است. این رمان، با گشودن پنجره‌ای به سوی مبارزات و عصیان‌های دهقانی سده نوزدهم روسیه تزاری و ایران دوره قاجار، آگاهی خواننده را افزایش می‌دهد، دنیای درونی او را پهناورتر می‌کند و اراده‌اش را برای دگرگون کردن جهان پیرامون خود استوارتر می‌سازد. این رمان تاریخی با ترجمه بسیار عالی ودود مردی و نشر پاکیزه انتشارات نگاه در بهار 1401 در کنار رمان‌های تاریخی ارزشمندی که به زبان فارسی نوشته شده یا به فارسی ترجمه شده‌اند؛ رود پر خروش اثر استاد ابراهیم دارابی، سمرقند اثر امین مالوف با ترجمه…

Read more

عزیز نسین از زبان خودش :

پدرم در سیزده‌ سالگی از یکی از روستاهای آناتولی به استانبول آمد. مادرم هم وقتی خیلی بچه بود از روستای دیگری در آناتولی به استانبول آمد. آن‌ها مجبور بودند سفر کنند تا یک‌دیگر را در استانبول ببینند و ازدواج کنند تا من بتوانم به دنیا بیایم. حق انتخابی نداشتم، به همین دلیل در زمانی بسیار نامناسب، در کثیف‌ترین روزهای جنگ جهانی اول، سال 1915؛ و در یک جای بسیار بد به نام جزیره‌ی هیبلی، متولد شدم. هیبلی، ییلاق پولدارهای ترکیه در نزدیکی استانبول است و از آن جا که پولدارها نمی‌توانند بدون آدم‌های فقیر زنده بمانند، ما هم در آن جزیره زندگی می‌کردیم.

با این حرف‌ها نمی‌خواهم بگویم که آدم بدبختی بودم. برعکس، خوش‌شانسم که از یک خانواده‌ی ثروتمند، نجیب‌زاده و مشهور نیستم.

نام من «نصرت» بود. نصرت یک واژه‌ی عربی است به معنای «کمک خداوند». این اسم مناسب خانواده‌ی ما بود چون آن‌ها امید دیگری جز خدا نداشتند…

Read more

دکتر محمد حسین یحیایی

پایگاه اجتماعی فرقه دمکرات آذربایجان

در سال های پایانی دوران رضا شاه اقتصاد ایران گرفتار بحران و افزایش شدید قیمت ها شده بود و با آغاز جنگ و کاهش حجم تجاری با کشور های اروپایی این بحران را عمیق تر کرد تا با ورود نیرو های متفق در سوم شهریور 1320 اقتصاد کشور از هم پاشید. محمد علی فروغی در این شرایط اداره کشور را در دست گرفت و دولت خود را زیر سایه نیرو های متفق تشکیل داد. فروغی برای برون رفت از بحران اقتصادی تعدادی از کارشناسان متمایل به لیبرالیسم اقتصادی را وارد کابینه خود کرد. وزارت دارایی را به « مشرف نفیسی » که سال ها مشاور حقوقی شرکت نفت بود، سپرد.نفیسی در اولین اقدام ارزش پول ملی را از 68 ریال در مقابل استرلینگ انگلیس به 140 ریال کاهش داد، ورود و خروج کالا را به کشور آزاد کرد و انحصار های دولتی را که گاهی تامین کننده مواد غذایی و نیاز های اجتماعی بویژه تهیدستان بودند، ملغی کرد. در نتیجه تعادل بازار به هم ریخت، محصولات کشاورزی از سوی انگلیس ها که حالا پولشان توان خرید بیشتری داشت، خریداری گردید و به خارج منتقل شد، با این تدابیر اقتصادی قحطی و گرسنگی جامعه را فرا گرفت. آذربایجان پر جمعیت گرفتار سخت ترین دوران قحطی، بیماری و گرسنگی شد، در این میان افزایش نقدینگی از 200 میلیون تومان در سال 1320 به 350 میلیون تومان در آبانماه 1321 قیمت ها ها به شدت افزایش داد. مردم گرسنه با ازدحام در برابر نانوایی ها در تبریز فریاد می زدند که ما گرسنه ایم، تنها نان می خواهیم، مردم خشمگین گاهی از فرط گرسنگی به نهاد های دولتی حمله می کردند. …

Read more

نگاهی به زندگی پربار شهید فریدون ابراهیمی

 ۲۹ آبانماه مصادف است با یکصد و چهارمین سالروز تولد فریدون ابراهیمی، فرزند شایسته و انقلابی خلق آذربایجان.

شهید فریدون ابراهیمی، فرزند برومند خلق آذربایجان، عضو کمیته مرکزی فرقه دمکرات آذربایجان، نماینده مجلس ملی آذربایجان، دادستان کل آذربایجان در دوران حکومت ملی، در ۲۹ آبانماه ۱۲۹۷ در شهر آستارا متولد شد. پدرش غنی ابراهیمی از روشنفکران دوران خود بود، که در سال ۱۲۹۷ پس از تشکیل فرقه عدالت در رشت ، به رهبری میرزا محمد آخوندزاده (سیروس)مبادرت به تاسیس تشکیلات فرقه عدالت در آستارا کرد. وی در تیرماه ۱۲۹۹ ، پس از شرکت در اولین کنگره فرقه عدالت در شهر انزلی بنیانگذاری حزب کمونیست ایران، تشکیلات این حزب را در آستارا پایه گذاری کرد.

فریدون ابراهیمی در سال ۱۳۲۰ ، زمانی که در دانشکده حقوق دانشگاه تهران مشغول تحصیل بود، به صفوف حزب توده ایران پیوست. وی در جنبش دانشجویی شرکت فعال و موثر داشت. وی فعالیت های ادبی خود را از سالهای اول ورود به دانشگاه آغاز و بزودی شروع به نوشتن…

Read more

دکتر محمد حسین یحیایی

صدای پای انقلابی دیگر ولی...

جنبش و خیزش مردمی که بعد از قتل « مهسا امینی » بدست دژخیمان رژیم ولایت اتفاق افتاد وارد مرحله جدیدی در دومین ماه خود شده و همچنان رو به گسترش ادامه دارد، در این مدت خشم فرو خورده سالیان طولانی مردم از استبداد و بی داد رژیم، دزدی و فساد سیستماتیک، دروغ و نیرنگ گسترده، فقر و تباهی روز افزون، یاس و نومیدی توده های مردمی بویژه جوانان سرخورده و نگران از آینده خود و... به بیرون سرازیر شده و به شکل و شیوه های گونگون خود را نشان می دهد. این جنبش و خیزش تفاوت های زیادی با جنبش های پیشین دارد، نخست از سوی دختران و زنانی آغاز شده است که سال های طولانی مورد سرکوب، تبعیض و فشار های روحی و روانی رژیم ارتجاعی، جامعه و گاهی افراد خانواده خود قرار گرفته اند. اینک دختران دهه 80 و 90 خورشیدی و زنان ستمدیده و بستوه آمده در سرتاسر کشور به پا خواستند تا به حق و حقوق خود برسند، از آن رو صدا و غرش حق طلبانه آنان نه تنها در میهن بلکه در جهان به سرعت پژواک یافته است. هنرمندان، خوانندگان، ورزشکاران، نویسندگان، متفکران و فعالین اجتماعی و سیاسی در میهن و جهان با آنان همصدا شدند. در پی آن نهاد های بین المللی بویژه زنان بیانیه های گوناگونی در محکومیت رژیم ولایت با قوانین ارتجاعی آن منتشر کردند و در این راستا ایرانیان داخل و خارج به حرکت در آمدند، گرد هم آیی های بزرگ و بی سابقه ای در شهر های بزرگ جهان برپا کردند که خواستار پایان رژیم ارتجاع و ولایت شدند، این گردهم آیی ها و تظاهرات پیگیر و بی وقفه بازتاب وسیعی در مطبوعات، کانال های تلویزیونی ، خبرگزاری ها و فضای مجازی جهان پیدا کرده است تا جائیکه بعد از سال ه…

Read more

اوضاع سياسي اجتماعي کشور پس از سقوط رضاخان و

تشكيل حزب توده ايران

به قلم رسول مهربان

در چنين اوضاع و احوالي كه هيئت حاكمه جديد با تركبيي از چاكران ودرباريان شاه مستعفي به تحكيم مواضع خويش پرداختند، شخصيت ها و رهبران آزادي خواه و دموكرات آزاد شده اززندان هاي رضاخاني كه حامل ميراث و سنن انقلابي جنبش هاي اجتماعي ايران از مشروطه و جنگل تا سال هاي سياه 1310 رضاشاهي بودند، به تشكيل حزب توده ايران همت كردند.

به دنبال پشت سرگذاشتن تجربه هاي تاريخي و موانع «قانونی» كه هيئت حاكمه از دوران سلطنت پهلوي اول در راه ايجاد و استقرار جنبش كارگري و مردمي ايران ايجاد كرده بود، در شرايط سياسي - اجتماعي جديد كشور، حزب توده ايران تشكيل شد و در مهرماه 1320جلسه هيئت مؤسسان، هيئتي مركب از 15 نفر به نام كميته ي موقت تشكيل داد كه در رأس آن سليمان محسن اسكندري (سليمان ميرزا) از مبارزترين و سرشناس ترين رجال آزادي خواه صدر مشروطيت قرار داشت.

هدف ع…

Read more