ما زنده به آنیم که آرام نگیریم

موجیم که آسودگی ما عدم ماست

به یاد صفر قهرمانی، اسطوره مقاومت  خلق آذربایجان

١٤ اردیبهشت مصادف است با صدمین سال تولد صفرخان

صفرقهرمانيان (صفرخان) مظهر مقاومت مردم آذربایجان عليه ستم وبيداد، فاتح بیدادگاه های رژیم پهلوی، انسانی شریف و بی آلایش، مردی که از میان مردم برخاست ظلم و جور حاکمیت و فئودال ها را با گوشت و پوست و استخوان خود لمس کرد. یک تنه بر علیه ظلم قیام کرد ودر مسیر راه خود به دریای خروشان مبارزات مردم پیوست. به مین جرم مورد کینه و نفرت رژیم استبدادی شاه قرار گرفت. پس از مدتی تعقیب و گریز در 18 اسفند 1327 در شهر ارومیه دستگیر  و زندانی شد. در آستانه انقلاب شکوهمند بهمن 1357 پس از سی سال زندان روی دوش مردم از زندان آزاد شد. او که به خاطر مقاومت و ایستادگی بر سر آرمانهای خود از طرف زندانیان سیاسی" صفرخان "نامیده می شد. و از طرف مردم ایران و آزادیخواهان جهان مورد احترام خاصی برخوردار بود، هیچگاه به خود و مبارزاتش نبالید و به خبرنگارانی که از او پرسیده بودند چه حسی دارد که پس از سی سال زندان آزاد شده است، میگوید: "... براي من درك كلام زيبای آزادی هنوز امكان پذير نيست. بعد از٣٠ سال، اين آزادی غير مترقبه است. من مديون مردم هستم... من اين آزادی را كه به كوشش مردم به دست آمده، گرامي ميدارم". "... ازمن ميپرسيد چه آرزويی دارم؟ من به صراحت ميگويم خواست من آزادی تمام احزاب است و آزادی تمام زندانيان سياسي". …

Read more

‍  به مناسبت ۸ مارس، روز جهانی زن 

به قلم زنده یاد: استاد پرويز شهرياری

 اين درست است كه زنان در درازای تاريخ فشار و آزار دوگانه ای را تحمل كرده اند؛ از يك طرف همراه با همه ی مردم با نابرابری های اجتماعی و زير سلطه ی نظام های نامردمی بوده اند و از طرف ديگر ناچار به پذيرفتن رابطه های مردسالاری.

اين هم درست است كه زنان هم مانند هر قشر ديگری از رنج ديدگان و زحمت كشان، بايد سازمان های ويژه ی خود را داشته باشند تا بتوانند مسئله های خاص خود را مطرح كنند و جامعه را در جريان نابرابری های موجود قرار دهند و راهی برای زدودن چهره ی انسانی از زشتی ها، نابرابری ها و ستم های آشكار و پنهان پيدا كنند.

ولی همه ی اين ها، به آن معنا نيست كه خود را از مردان جدا كنند و برای رسيدن به هدف های درست و انسانی خود، به نحوی رو درروی مردان قرار گيرند.

ده ها سال است در ميان مردان و به ويژه مردان زحمت كش، ‌روشنفكرانی پديد آمده كه درك كرده اند دربند نگه داشتن زنان و رابطه ی اجتماعی نابرابر با آنها، زنجيرهای نابرابری را بردست و پای…

Read more

زنانه شدن آموزش عالی در ایران: تناقض ها و پیچیدگی­ ها

پیش درآمد

چهار دهه پس از انقلاب فرهنگی در ایران در خرداد ۱۳۵۹، که آغاز اسلامی سازی آموزش و پرورش بود، زنان درست برخلاف انتظار، با وارونه کردن توازن جنسیتی به سود خود ، حدود نیمی از جمعیت دانشجویی در دانشگاه­ها را تشکیل می­دهند. در نزد بسیاری این نتیجه­ای غیر منتظره است زیرا اسلامی­سازی برابر بود با افول -هرچند نه سدّی تمام و کمال در برابر- مشارکت اجتماعی-اقتصادی زنان به­ویژه در آموزش و پرورش و بازار کار. اما در ایران امروز آموزش زنان فراسوی دبیرستان یک پدیده حاشیه‌ای نیست و به یک هنجار، همانند بسیاری از کشورها تبدیل شده است.

از این رو بسیاری از دانشگاهیان در نوشته های خود تلاش کرده‌ اند به توضیح پیچیدگی­ها و تناقضهای زنانه­شدن آموزش عالی در ایران بپردازند . نوشته حاضر بر آن است که با مرور سنجشگرانه این ادبیات به درک بهتر این پدیده یاری رساند.  بخش اول مقاله به بررسی آماری  پیرامون ثبت­نام زنان در دانشگاه­ها از دهه …

Read more

دکتر محمد حسین یحیایی

ستیز با چپ ولی حالا چرا؟

به بهانه 42 مین سالگرد انقلاب 1357 برنامه های زیادی از سوی کانال های تلویزنی ( بی بی سی، ایران انترناشنال، من و تو و... ) و کانال های رادیویی مانند رادیو فردا و دیگران تهیه به نمایش گذارده شد تا  اطلاعاتی پیرامون چگونگی شکل گیری انقلاب و جمهوری اسلامی را با صلاح دید و گزینشی خود در اختیار مردم بویژه جوانانی قرار دهد که 75 درصد از آنان یا هنگام انقلاب کودک بودند و یا بعد از انقلاب بدنیا آمدند، در این برنامه ها از افرادی که بعنوان مهمان دعوت بعمل آمده بود شیطنت برنامه گذاران با پرسش هایشان خود را نشان می داد، در اغلب این برنامه ها از چپ های پشیمان، ملی گرایان چپ ستیز، ملی مذهبی های سرگردان، دلدادگان رژیم پیشین بعنوان روزنامه نگار و کارشناس و... استفاده کردند که گفتارشان قابل تامل، گاهی انحرافی و پر از دروغپردازی تا درجه توهم بود اغلب آنان به جای واقعیت ها به بزرگنمایی چپ پرداختند تا هم پرده استتار روی عملکرد رژیم گذشته پهن کنند و هم رژیم کنونی را محصول عملکرد های نیروی چپ در آن مقطع نشان دهند.هیچکدام از شرکت کنندگان به آن اشاره نکردند که فرماسیون های اجتماعی آینده در بستر فرماسیون کنونی شکل می گیرد و با تحول و دگرگونی قدرت سیاسی و اجتماعی را در دست می گیرد. جمهوری اسلامی بویژه روحانیت در آن، محصول شرایطی است که رژیم پیشین ساخته و پرداخته بود. شبکه روحانیت به منابع عظیم مادی از بازار و شبکه عظیم فکری در حوزه های علمیه دسترسی داشت. در این میان موتلفه، حجتیه، حزب ملل اسلامی، فدائیان اسلام و دهها شبکه دیگر در پیوند باهم عمل می کردند، نوار های پر از ابتذال خمینی در دهه 40 که تنها برای شستشو…

Read more

«از آذر تا آذر»

صحفاتی از خاطرات هاشم ترلان

ترجمه: سهند سرابی

(۱ ) …

… در روز ۱۶ آذرماه نامه‌ای از روزنامه «وطن یولوندا» دریافت کردم. آنها مرا به کار دعوت کرده بودند. من از همان روز به فکر افتادم تا به تبریز برگردم. تدارکات لازمه را انجام دادم. روز ۲۱ آذر در تبریز قیام آغاز شده بود. پادگان تبریز خود را تسلیم کرده و سلاح‌ها را بر زمین گذاشته بودند. مجلس ملی تشکیل شده بود. در‌این مجلس آقای پیشه‌وری رهبر فرقه دمکرات به سمت نخست وزیر دولت ملی برگزیده شد. او در همانجا لیست اعضای دولت خود را به مجلس ملی ارائه کرد.
روز ۲۲ آذر در تهران با دو جوان آذربایجانی رودررو شدم. آنها تازه از تبریز باز گشته بودند. ‌می‌خواستند لباس بخرند. من از آنها درباره وضع تبریز پرسیدم. یکی از آنها جواب داد :
– از تبریزنگو، تبریز یک پارچه آتش شده. فدائی‌ها همه کارها را به دست گرفته‌اند. ما هم گذاشتیم فرار کردیم.
گفتم :
– برای چی فرار کردید؟.
– ما گروهب…

Read more

«مریم فیروز» ـ «صمد وورغون»

دیداری فراموش نشدنی

بهروز مطلب زاده

صمد وورغون» و «مریم فیروز» دو شخصیت، دو جان شریف، دو نام فراموش نشدنی و ماندگار در تاریخ سیاسی، ادبی و فرهنگی ایران و آذربایجان هستند. صمد وورغون شاعر، نویسنده و نمایشنامه نویس بزرگ آذربایجان، و مریم فیروز، شاهزاده سرخی که با قلبی پرشور، لقای یک زندگی اشرافی و انگلی در میان سود جویان و چپاولگران فرا دست جامعه را بر لقایش، بخشید و در سیمای کمونیستی ثابت قدم و سیاست مداری مبارز و انسان دوست، همه هستی خود را در راه پیکار برای راه سعادت و خوشبختی زحمتکشان و فرودستان جامعه  به کار گرفت و تا آخرین دم حیات در این راه رزمید.

مریم فیروز، در یکی از سال های پس از جنگ دوم جهانی و شکست هزیمت بار فاشیسم جهانی، زمانی که خلق های اتحاد جماهیر شوروی، در تنی واحد آستین ها را بالا زده و عزم شان را جزم کرده بودند تا بر ویرانه های باقی مانده از جنگ، میهنی سربلند و آباد بنا کنند، گذارش به مسکو، پایتخت اولین کشور سوسیالیستی جهان می افتد. آن دو در «خانه دوستی خلق های اتحاد جماهیر شوروی و خلق های جهان» با یک دیگر آشنا می شوند. صمد وورغون مریم فیروز را به باکو د…

Read more

برگ های بهار آفتابی

- خاطره ها -

نویسنده علی توده / بهروز مطلب زاده

بخش اول  

 پیش در آمد

هنوز هم بسیاری از حوادث و رویدادهای مهمی که در پیرامونم گذشته را به خوبی به یاد می آورم.

انگاراین حوادث، نه درگذشته ها، که همین امروزاتفاق افتاده است.

حتی نقش ونگار رویهم تلنبار شده خاطرات سال های طولانی گذشته نیز، نتوانسته است یادهای ماندگار این حوادث را از ذهنم بزداید.

حکومت ملی آذربایجان، دربهارسال 1946 برای اولین باردرتاریخ ایران، «فیلارمونی دولتی» در شهر  تبریز را تاسیس کرد. مرا به عنوان مسئول این کانون هنری تازه تاسیس انتخاب کردند. من درآن زمان فقط 22 سال داشتم، همه آنهائی هم که در « فیلارمونی» کارمی کردند، اکثرا جوان بودند.

اما وقتی مردم ما، با چشمان تیزبین خود، همه آن چیزهائی را که این کانون هنری نوبنیاد درمیان توده ها انجام میداد، مشاهده کردند، باردیگر به نیروی دیرپا وکهن سال هنر یقین پیدا کردند...

اگرروشن تر بگوئیم، «فی…

Read more

دکتر محمدحسین یحیایی

بازخوانی بیانیه 12 شهریور

75 سال از انتشار سند مهم و تاریخی بیانیه 12 شهریور 1324 که زیر بنای « فرقه دمکرات آذربایجان » را پایه گذاری و مردم آذربایجان را با هویت، آزادی و حقوق خود آشنا کرد می گذرد، این بیانیه ( مراجعتنامه، سند راهبردی و ... ) نخستین سند سیاسی و حقوقی است که کلمات آن با دقت و هوشیاری کامل انتخاب شده و به دو زبان فارسی و ترکی ( شهریورین اون ایکیسی ) همزمان منتشر شده است. ولی این سند ماندگار که باید مورد توجه همگان بویژه ( مناطق و ملیت های دیگر کشور ) فعالین اجتماعی و سیاسی آن روز جامعه قرار می گرفت و ارزیابی می شد با کارشکنی و تبلیغات گسترده استبداد و ارتجاع مورد استقبال قرار نگرفت و با مانع تراشی از انتشار آن در مناطق دیگر به فراموشی سپرده شد.

آذربایجان در دوران رضا شاه روز های سختی گذرانده بود، سیاست یکسان سازی زبانی، ملی، فرهنگی و تاریخی بیشترین آثار مخرب خود را از نظر سیاسی، اقتصادی و روانی در آذربایجان گذارده بود، مردم سیاست زده و دلسرد به کنجی خزیده، خشم خود را فرو می خوردند تا شرایط مهیا شود، از آن رو برکن…

Read more

نقش اشرف پهلوی در کودتای 25 مرداد

نقش حزب توده ایران در خنثی کردن کودتا

افسران سازمان نظامی حزب توده ایران که عضو گارد شاهنشاهی بودند، خبر این کودتا را از‌طریق شبکه حزبی به حزب توده ایران می‌رسانند. سرهنگ مبشری، دبیر سازمان نظامی حزب توده ایران، با جزئیات از‌طریق تلفن طرح کودتا را به آگاهی مصدق می‌رساند و این‌چنین کودتا خنثی می‌شود.

کودتای ۲۵ مرداد ۱۳۳۲ پروژه‌ای نافرجام برای سرنگونی دولت محمد مصدق بود که با طراحی و پشتیبانی مالی سازمان مخفی اطلاعات بریتانیا و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و با فرمان محمدرضا پهلوی، شکل گرفت که با شکست روبه‌رو شد. نقشه کودتا با همکاری بریتانیا و آمریکا طرح شد و پس از چندبار بازبینی و رایزنی با مقامات اصلی به تصویب رسید. نقشی که برای شاه در نظر گرفته شده بود، امضای فرمان برکناری مصدق و نیز امضای فرمان گماشتن سپهبد زاهدی به جایگاه نخست‌وزیری بود. اشرف پهلوی که به درخواست مصدق به خارج از کشور رفته بود، با مقامات آمریکایی و انگلیسی در سوئیس دیداری داشت و سپس با استفاده از نام خانوادگی شوهرش به ایران بازگشت و در مدت کوتاهی که فرصت داشت، شاه را در جریان طرح کودتا گذاشت و با آشکارشدن حضورش دوباره ناچار به خروج از کشور شد. شاه پس از تردیدهای نخستین، به امضای فرمان‌ها رضایت داد. بعدها روشن شد که شاه درواقع دو ورقه سفید را امضا کرده بود تا کودتاگران آنچه لا…

Read more