header photo

Blog posts : "اسناد"

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش هیجدهم

دکتر محمدحسین یحیایی

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش هیجدهم

هنوز بحران وحدت حزب توده ایران و فرقه دمکرات آذربایجان به پایان نرسیده بود که حزب با بحران های دیگری روبرو شد که در راس آنها اختلافات تئوریک، راه و روش رهبری در جنبش کمونیستی جهان، جمهوری خلق چین را با اتحاد جماهیر شوروی روبروی هم قرار داد، اختلافاتی که از کنگره بیستم ( 1956 ) حزب کمونیست شوروی علائم آن مشاهده شده بود و از سوی برخی از نیرو های چپ همچنان مورد نقد قرار می گرفت. این اختلاف نظر در دیدگاه ها، روش ها و برداشت های تئوریک از آموزه ها همچنان ادامه داشت. « مائوتسه تونگ » رهبر انقلاب چین هرچند از قرار ها و تصمیمات کنگره بیستم و اقدامات « خروشچوف » حمایت می کرد ولی آن را آغاز و گام اول در راستای رویزیونیسم می دانست و از  فعالیت های انشعابگرانه در احزاب چپ و کمونیست جهان حمایت می کرد. حزب توده ایران هم دچار چند دستگی در کادر رهبری خود شده بود، از یک سو تلاش می کرد تا مانع از انشعاب در درون خود شود و از سوی دیگر از مواضع اتحاد شوروی که بیشتر رهبران حزب  دوران مهاجرت را در آن می گذراندند حمایت می کرد و در این راستا می نوشت: حزب توده ایران از صمیم قلب خط مشی حزب کمونیست اتحاد شوروی و کمیته مرکزی لنینی آن را تائید می کند... ما اعتقاد راسخ داریم که خط مشی پیشنهادی از طرف رهبران حزب کمونیست چین و فعالیت آن ها در راه آن، به نهضت های نجات بخش ملی در سراسر جهان و منجمله در کشور ما لطمات جدی وارد می کند، به همین دلیل ما این خط مشی و فعالیت رهبران حزب کمونیست چین را در این زمینه شدیدا محکوم می کنیم ( اسناد و دیدگاه ها ص 491 ) موضع گیری …

Read more

آذربایجان در جنبش مشروطه

آذربایجان در جنبش مشروطه

صمد بهرنگی

احمد کسروی می‌نویسد جنبش مشروطه را تهران آغازید و تبریز آن را پاسداری کرد و به انجام رسانید. هر چند آدمهای کج اندیشی هنوز هم معتقدند که مجاهدان آذربایجان یک مشت اوباش بودند و ستار خان، آن انسان نیک نفس و مبارز، راهزنی بیش نبود و تنها به خاطر غارت و چپاول می‌جنگید. سخن کسروی اغراق نیست. راست است که برقراری رژیم مشروطه کاملا به نفع توده مردم تمام نشد و حتی جنگاوران و پیشه وران کارشان به خواری و سختی کشید (مثلا ستارخان) ، اما در هر صورت، جانبازیها و مردانگیهای مجاهدان پاکدل آذربایجان بود که محمد علی میرزای گستاخ را به زانو درآورد و دیگر توده‌های مردم را برانگیخت و ثابت کرد که شرقیان هم شاینده زندگانی آزاد می‌باشند. (روزنامه تایمز چاپ لندن دو سه روز پس از بمباران مجلس پس از نکوهش‌های بسیار می‌نویسد: “این نمونه ای به دست داد از آن که شرقیان شاینده زندگانی آزاد نمی‌باشند.” تاریخ مشروطه ـ کسروی)…

Read more

تبریز، کانون مطبوعات ایران در دوره مشروطه

تبریز، کانون مطبوعات ایران در دوره مشروطه

پس از انقضای سلطه روس های تزاری و دار و دسته شجاع الدوله مراغه ای در سال ۱۳۳۵ ق. تا پایان نهضت شیخ محمد خیابانی، نزدیک به بیست روزنامه به زبان های فارسی و ترکی و ارمنی در تبریز منتشر شد.

یکی از مهم‌ترین تحولات عصر صنعتی (نه تنها در جوامع صنعتی)، سر برآوردن رسانه‌های همگانی به عنوان یک قدرت سیاسی عمده است؛ ظهور و صعود رسانه‌های همگانی به عنوان یک پایگاه قدرت و نفوذ کنونی شان در واقع معلول یعضی پیشرفت‌های پر سر و صدا و پی‌در‌پی در عرصه تکنولوژی بود.

روزنامه‌ها از اطلاعیه‌ها و خبرنامه‌های چاپی در دهه 1700میلادی ریشه می‌گیرند. فقط از اواخر سده نوزدهم به بعد بود که روزنامه‌ها به صورت روزانه چاپ شدندو ده‌ها هزار خواننده پیدا کردند. تاریخچه رسانه‌های همگانی را معمولا با نخستین روزنامه‌های ارزان قیمت شروع می‌کنندکه ابتدا در دهه 1830 میلادی در نیویورک پدید آمدند.

انتشار روزنامه در ایرا…

Read more

فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی ناتمام) بخش سیزدهم

دکتر محمدحسین یحیایی

فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی ناتمام) بخش سیزدهم

مخالفت با فرقه دمکرات آذربایجان در حوزه های حزبی و فرقه در حال افزایش بود و افسران جوان با گرایش حزبی بیشتر از گذشته به آن دامن می زدند، در حالی که ثبات نسبی در ساماندهی مهاجرین در باکو و دیگر شهرهای آذربایجان برقرار شده بود، برخی از مهاجرین فرقه به آموزش و برخی دیگر به کار مشغول شده بودند، مهاجرین حزبی که بیشتر در مسکو و جمهوری های دیگر ساکن هنوز به ان ثبات و آرامش نرسیده بودند در نتیجه بی قرار و بی تاب و گله مند از شرایط در امور داخلی فرقه مداخله می کردند تا جائیکه گاهی در همکاری و همسویی با افسران حزبی در درون فرقه خواهان انحلال فرقه بودند و در مواردی هم از سوی (اقلیت) رهبری حزب حمایت می شدند. این گونه رفتارها و گفتارها با واکنش رهبری فرقه روبرو می شد. در نتیجه  رهبری فرقه برای پیشگیری از تنش مجبور شد برخی از تند روها را (بخواست خودشان) به خارج از باکو بفرستد. ولی حمله به فرقه دمکرات آذربایجان و عملکرد آن رو به افزایش بود، برخی خواهان انحلال آن و برخی دیگر خواهان وحدت سازمانی آن با حزب بودند و در راستای آن تلاش می کردند تا لزوم وحدت را تئوریزه کنند و یادآور می شدند که بر اساس اصول لنینی وحدت سازمانی طبقه کارگر در کشور کثیرالمله ضروری است و نباید در آن چندگانگی پدید آورد. به نظر می رسد آنها آشنایی چندانی با ساختار اجتماعی و اقتصادی آن دوران آذربایجان نداشتند که بدانند بیش از 80 درصد مردم آذربایجان خاستگاه روستایی و دهقانی داشتند و بقیه هم با بازرگانی و کاسبی خرده پا روزگار می گذراندند، در نتیجه نمی توانستند پایه های جنبش کارگری ر…

Read more

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش یازدهم

دکتر محمدحسین یحیایی

فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی نا تمام) بخش یازدهم

با گذشت زمان و تثبیت شرایط از هیجان ها، پیشداوری ها، گله مندی ها، عیب جویی ها و اتهام زنی های گاهی ناروا در بین نفرات فرقه نسبت به یکدیگر و کشور میزبان اندکی کاسته شد، نفرات با ذوق و با استعداد با استفاده از یگانگی زبانی و فرهنگی آذربایجان با خود به شعر و خلق ادبیات و فعالیت های اجتماعی روی آوردند و در اندک مدتی جایگاه خود را در بین ادیبان و شاعران آذربایجان پیدا کردند و مانند « بالاش آذراوغلو»، « مدینه گلگون »، « حکیمه بلوری »، « اسماعیل جعفرپور سلماسی » و دیگران در شعر سرآیی سرآمد شدند و ده ها تن دیگر در نثر نویسی و روزنامه نگاری خوش درخشیدند و دیگران هم در مراکز صنعتی و کشاورزی جایگاه خود را پیدا کردند. در این میان برخی از کادر های رهبری فرقه هم مانند غلام یحیی دانشیان، جهانشاهلو و میلانیان برای نخستین بار بعد از سال ها اقامت و تلاش برای بازسازی فرقه در مهاجرت، از شهر باکو عازم مسکو شدند تا در مدرسه عالی حزب شرکت کنند و آموزش ببنند.…

Read more

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش دهم

دکتر محمدحسین یحیایی

فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی نا تمام) بخش دهم

مرگ نابهنگام پیشه وری یاس و نومیدی را در میان نفرات فرقه افزایش داد، افرادی که در پی بازسازی و آموزش نظامی فرقه بودند تا بار دیگر با برگشت به جنوب مبارزه خود را پیگیری کنند، سرخورده از این حادثه غم انگیز به واقعیت های دیگری پی بردند و متوجه شدند که رهبری حزب کمونیست آذربایجان که توجه زیادی به رهنمود های مقامات مسکو داشتند، تمایلی ندارند که نفرات فرقه دمکرات آذربایجان به فعالیت های نظامی خود در خاک شوروی ادامه دهند، در نتیجه پیش از آغاز آموزش های نظامی به آن فعالیت ها و عملیات پایان داده شد، در این میان سازماندهی ارگان های فرقه به علت افزایش اختلافات که بخش عمده آن ناشی از بحران مهاجرت بود به درازا کشید و تعدادی از نفر ات فرقه بویژه دانشجویان نظامی که از سوی فرقه در تبریز گزینش شده و با استفاده از بورس به مراکز آموزشی جمهوری سوسیالیستی آذربایجان فرستاده شده بودند خواهان برگشت به زادگاه خود شدند که این درخواست با مخالفت مقامات نظامی و امنیتی آذربایجان روبرو شد و از آنها خواسته شد از اتحاد جماهیر شوروی تقاضای پناهندگی کنند و منتظر آینده و بهبود شرایط زندگی باشند. در نتیجه گروه اندکی در مخالفت با این دیدگاه و خواسته مقامات شوروی، تلاش کردند که خود سرانه از مرز بگذرند و مخفیانه وارد ایران شوند که برخی موفق و برخی دیگر گرفتار نیرو های مرزبانی ایران شدند، از آن جمله « غنی بلوریان » از فعالین سیاسی کورد که سال ها عمر خود را در زندان های رژیم ایران گذراند و همواره متهم به جاسوسی شد.برخی دیگر از دانشجویان که بسیار جوان و خواهان الحاق به خانواده ه…

Read more

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش نهم

دکتر محمدحسین یحیایی

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش نهم

ورود ارتش متجاوز تهران به آذربایجان ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی منطقه را بر هم زد و آرامش و امنیتی را که در سایه حکومت ملی بر پا و برقرار شده بود به هم ریخت، هزاران نفر دستگیر، زندان و اعدام شدند، هزاران نفر دیگر به شهر های جنوبی تبعید شدند و همزمان هزاران نفر بطور مخفیانه برای در امان ماندن از خشونت و اعدام و زندان به شهر های دور دست و تهران گریختند و گروه دیگری هم مجبور به ترک میهن و مهاجرت به بخش شمالی آذربایجان شدند، با همه این دشمنی های ثبت شده در تاریخ و نهان مانده در دل مردم ستم دیده آذربایجان،  براستی مایه شرمساری است که هنوز هم تعدادی از مفسرین سیاسی و روشنفکران تهران گرا که به شدت دلباخته تاریخنگاران تمامیت خواهی و برتری طلبی اند، تکرار می کنند که مردم آذربایجان با آغوش باز پذیرای ارتش اعزامی از تهران شدند که با واقعیت همخوانی ندارد.

Read more

هفتاد سال از جنبش ملی شدن صنعت نفت گذشت

هفتاد سال از جنبش ملی شدن صنعت نفت گذشت

روز 29 اسفند سالروز تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت در سال 1329 هجری شمسی، بزرگترین پیروزی مردم ایران طی یك قرن مبارزه ضداستعماری است. ریشه های این پیروزی اما به سال 1872 بر میگردد. در آن سال فردی به نام ژولیس رویتر با پرداخت 40 هزار پوند وام به ناصرالدین شاه امتیاز بیشترین اراضی كشور اعم از معادن و جنگلها را گرفت. هرچند این قرارداد براثر مخالفت روسها و افكار عمومی لغو شد اما در سالهای بعد با قرارداد دارسی داستان تراژدی – سیاسی نفت ایران ورق خورد. صنعت نفت ایران در ماه مه سال 1901 میلادی تاسیس گردید. یعنی تاریخی كه به جز پنج ایلات شمالی امتیاز بهره برداری از منابع نفتی سراسر ایران به ویلیام ناكس دارسی واگذار گردید. به موجب این امتیاز، دارسی به مدت ٦٠ سال حق انحصاری اكتشاف و استخراج و بهره برداری از نفت و گاز و قیر و موم طبیعی بعلاوه حق انحصاری احداث خط لوله و استفاده از زمینهای بایر را بدست آورد. اولین چاه نفت در مسجد سلیمان در سال 1908 به بهره برداری رسید (ناگفته نماند که این اولین چاه نفتی بود که با بازده اقتصادی در خاورمیانه و منطقه حفر شد). دو سال بعد در سال 1909 شرکت نفت ایران و انگلیس پایه گذاری شد و اولین محموله نفت کشور در سال 1912 به خارج صادر گردید. از سال مذکور تا سال 1933 که قرارداد دارسی لغو شد، درآمد متوسط خالص ایران از هر بشكه نفتی كه در آن زمان صادر میشد بسیار نازل بود. در این قرارداد شرکت نفت ایران – انگلیس ( وابسته به انگلیس ) متعهد به پرداخت سالیانه ٢٠ هزار تومان به دولت ایران گردید. مضافا پیش بینی شده بود كه فقط كارگران ساده از افراد ایرانی باشند و بقیه كاركنان به میل صاحب امتیاز اس…

Read more

فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی ناتمام) بخش هشتم

دکتر محمدحسین یحیایی

فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی ناتمام) بخش هشتم

دولت قوام السلطنه بعد از اجرای نقشه مخرب و ویرانگر خود در آذربایجان در 5 دیماه 1326 سقوط کرد و جای خود را به به ابراهیم حکیمی (حکیم الملک) سپرد. حکیمی از وزارت دربار به این سمت برگزیده شد و دولت متمایل به انگلیس خود را تشکیل داد، حکیمی آذربایجانی بود و با تقی زاده در فعالیت های مشروطه خواهی شرکت کرده بود ولی هیچگونه اقدامی برای پایان دادن به قدرت و سرکوب نظامی ها در آذربایجان نکرد و همان سیاست تهران را پیش برد، دولت حکیمی چند ماهی بیشتر دوام نیآورد و در 25 خرداد 1327 به پایان رسید، در پی آن «عبدالحسین هژیر» دولت خود را تشکیل داد و آنهم تا 25 آبانماه همان سال ادامه یافت تا نوبت بار دیگر به یک آذربایجانی دیگر «محمد ساعد مراغه ای» رسید. تنش در تهران عمر دولت ها را کوتاه می کرد و اقتصاد کشور را به ویرانی بیشتر می کشاند، اوضاع در آذربایجان با حکومت نظامی حاکم بر آن به مراتب بیشتر از سایر مناطق کشور تیره و تار بود.…

Read more

نگاهی به تاریخچه 8 مارس روز جهانی زن

نگاهی به تاریخچه 8 مارس روز جهانی زن

در هشتم مارس ۱۸۵۷، زنان کارگر کارگاه‌های پارچه‌بافی و لباس دوزی در نیویورک آمریکا به خیابان‌ها ریختند و خواهان افزایش دستمزد، کاهش ساعات کار و بهبود شرایط بسیار نامناسب کار شدند. این تظاهرات با حمله پلیس و کتک‌زدن زنان برهم خورد.
سال ۱۹۰۷ در دوره‌ای که مبارزات زنان برای تأمین حقوق سیاسی و اجتماعی اوج گرفته بود، بمناسبت پنجاهمین سالگشت تظاهرات نیویورک در هشتم مارس، زنان دست به تظاهرات زدند.
ایده انتخاب روزی از سال به‌عنوان «روز زن» نخستین بار در جریان مبارزه زنان نیویورک با شعار “حق رای برای زنان” مطرح شد. دو هزار زن تظاهر کننده در ۲۳ فوریه ۱۹۰۹ پیشنهاد کردند که هر سال در روز یکشنبه آخر فوریه، یک تظاهرات سراسری در آمریکا بمناسبت «روز زن» برگزار شود.
در سال ۱۹۱۰، “دومین کنفرانس زنان سوسیالیست” که کلارا زتکین از رهبران آن بود، به مسئله تعیین “روز بین المللی زن” پرداخت. زنان سوسیالیست اتریشی قبلا روز “اول ماه مه” را پیشنهاد کرده بودند. اما اول ماه مه، جایگاه و مفهو…

Read more

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش هفتم

دکتر محمدحسین یحیایی

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش هفتم

در بخش های پیشین به آن اشاره شد که حمله به آذربایجان از ماه ها پیش در تهران برنامه ریزی شده بود که نخست با کشتار و وحشیگری خوف و وحشت ایجاد کنند و سپس به اهداف دیگر مانند کتابسوزان و تبعیدیان به مناطق جنوب بپردازند، طرح تنها شامل تبعیدیان نبود بلکه پراکنده کردن همه کانون های اجتماعی و اقتصادی در آذربایجان بود که بار دیگر جنبش های اجتماعی در این منطقه شکل نگیرد، بنابرین بخش مهمی از سرمایه آذربایجان با استفاده از روش های گوناگون به تهران و دیگر مناطق کشیده شد، ارعاب و ترس روشنفکران را از آذربایجان پراکند و زمینه برای سرکوب دراز مدت فراهم آمد که جمع آوری مهاجرین بخشی از آن بود، از آن رو از مدت ها پیش فهرستی از نام و نشان فعالین مهاجرین را در مناطق مختلف شهری و روستایی  با کمک و یاری اربابان و مالکین فراری که همراه با ارتش به روستا ها برگشته بودند، آماده کرده به فرماندهان ارتش دادند، در این میان شکار فرقه ای ها و مهاجرین در شهر های بزرگ آذربایجان ادامه یافت و در مدت کوتاهی هزاران نفر از مردم آذربایجان را برای تبعید به جنوب دستگیر کردند ( تعدادی از این مهاجرین که تحصیلات عالی و یا تخصص های گوناگون بودند بعد از تشکیل حکومت ملی در آذربایجان به جنوب مهاجرت کردند تا در سازندگی آن شرکت کنند و از نعمت آزادی بهره مند شوند )، برخی از آنان مجرد و برخی دیگر همراه با خانواده و کودکان خرد سال بودند.شکنجه آزار برای قدرت نمایی و شکستن روحیه مقاومت، از همان روز های نخست دستگیری آغاز شد، فحاشی، نسبت های ناروا، تحقیر و گرسنگی بخشی از شکنجه های روحی و روان…

Read more

از رنج و رزم زنان به مناسب 8 مارس روز همبستگی جهانی زن

از رنج و رزم زنان

به مناسب 8 مارس روز همبستگی جهانی زن

نقش سوسیال دمکراسی در جنبش های برابری خواهانه زنان ایران

انقلاب مشروطیت ایران (1905 ـ 1911/ 1284 ـ 1288 (، مهمترین رویداد سالهای پایانی سده سیزدهم شمسی/ سالهای آغازین سده بیستم میلادی ایران است که نظام سیاسی دیرپای استبدادی ارباب رعیتی را به چالش کشید و زمینه را برای تحولات مهم سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی فراهم ساخت.  در فاصله بر خاک افتادن استبداد مبتنی بر نظام ارباب رعیتی سلسله قاجار و پیروزی انقلاب مشروطیت) 1285 - 1288 ( تا سربرآوردن دیکتاتوری رضا شاه پهلوی و حاکمیت بورژوازی وابسته و بزرگ مالکان ) 1304 (و حتی تا چند سال بعد، دوران تعلیقی به وجود آمد که در نتیجه آن جنبش های اجتماعی امکان پیدا کردند تا خواسته های فروخفته توده های زحمتکش اما محروم ایران را بیان و دنبال کنند.

استبداد و تحریف تاریخ

با این وجود حتی در این دوران تعلیق، سایه شوم دیکتاتوری از یک طرف، و هراس از بخ…

Read more

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش ششم

دکتر محمد حسین یحیایی

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش ششم

با حمله وحشیانه ارتش به خاک آذربایجان و کشتار بی رحمانه طرفداران فرقه دمکرات آذربایجان که خواستار آزادی و تعیین حق سرنوشت سیاسی و اقتصادی خود بودند، هویت زدایی و نابودی فرهنگی هم آغاز شد، برنامه نابودی در تهران به گونه ای طراحی شده بود که باید همه آثار و دستآورد های فرهنگی، هنری و هویتی حکومت ملی و فرقه دمکرات آذربایجان نابود می شد، در این راستا جشن بزرگ کتابسوزان در 26 آذرماه 1325 به اجرا در آمد که شامل آرشیو، کتابخانه و موزه ها و مراکز هنری می شد که در دوران حکومت ملی ساخته و یا جمع آوری شده بود، این جنایت بزرگ فرهنگی مدت ها ادامه یافت در مرحله نخست کتاب های درسی و دیگر آثار مکتوب مانند عکس، تابلو، نشان ها و لوح های حکومت ملی که به زبان ترکی منتشر شده بود مورد هدف قرار گرفت، افراد فرقه و مردم از ترس و وحشت اگر نسخه ای روزنامه و یا نوشته به زبان ترکی در جیب داشتند، آن را بیرون آورده با تلخکامی و بهت زدگی به درون آتش می انداختند تا مورد بازخواست قرار نگیرند، این بخشی از سیاست رسمی تهران بود که منطقه آذربایجان را با نابودی زبان آن، بی هویت سازد که در طول زمان به این ملت هویت فرهنگی و تاریخی داده بود…

Read more

نگاهی به قیام سرنوشت ساز 29 بهمن 56 مردم تبریز

نگاهی به قیام سرنوشت ساز 29 بهمن 56 مردم تبریز

قیام شورانگیز و رشک برانگیز 29 بهمن مردم تبریز، سرآغاز راه سرنوشت ساز تاریخی بود و پیامی سراسر نویدبخش و تحسین برانگیز برای مردم سراسر ایران داشت که سرانجام با سرنگونی حکومت پهلوی، به حاکمیت 2500 ساله شاهنشاهی در این کشور خاتمه داد

43 سال از جنبش مردمی و ضد سلطنتی مردم تبریز می گذرد. قیامی که مثل توفان بر سر رژیمی را لرزاند که خود را ژاندارم منطقه می دانست و  ایران را جزیره ثبات. غافل از آنکه مردم ایران بویژه مردم تبریز بر این حقیقت آگاهند که پایه های رژیم پهلوی بر دریایی از خون آزادیخواهان و انقلابیون و خلق های ایران بنا شده است و با یک حرکت فروخواهد ریخت. وچنین هم شد.  روز 29 بهمن سال 1356، مردم تبریز با قیام اجتماعی خود پایه های دیكتاتوری حکومت سلطنتی را به لرزه درآوردند. هسته اصلی هدایت کنندگان این قیام را عمدتا دانشجویان چپ و مردم مبارز و انقلابی تشكیل میدادند كه با شكستن محاصره دانشگاه در روز 29 بهمن، خود را به محل تجمع مردم معترض رساندند؛ هدایت قیام 29 بهمن را به عهده گرفتند و به بهترین وجهی نیز پیش بردند. مردم تبریز، در این قیام قهرمانانه خود با اتکا به نیرو و قدرت اجتماعی خود، نه تنها در مقابل یورش نیروهای سرکوبگر حکومتی ایستادند، بلکه با تعرض انقلابی مراكز سیاسی و اقتصادی حکومت، چون مركز حزب رستاخیز، بانک ها و ادارات دولتی را به آتش كشیدند و نیروهای سركوبگر حکومت شاه را زمین گیر نمودند. از اینرو، قیام…

Read more

کارگران و انقلاب: بازتاب اعتصاب‌های کارگری در رسانه‌ها در آستانه انقلاب

کارگران و انقلاب:

بازتاب اعتصاب‌های کارگری در رسانه‌ها در آستانه انقلاب

با اوج گیری اعتراضات مردم در پاییز ۱۳۵۷، کارگران واحدهای بزرگ و کوچک صنعتی و خدماتی کشور دست به اعتصاب سراسری زدند. آرشیو روزنامه‌های کیهان، آیندگان، اطلاعات و مجلات تهران مصور و جوانان امروزِ دی و بهمن ۱۳۵۷ را ورق می‌زنیم.

تابستان ۱۳۵۷ یکی از سخت‌ترین دوران اقتصادی برای طبقه کارگر ایران در پیش از انقلاب محسوب می‌شد. کاهش دستمزدها از یک طرف و افزایش نرخ بیکاری از طرف دیگر شرایط سختی را برای فرودستان جامعه به وجود آورده بود تا حدی که شمار افراد بیکار در کشور با رشدی پنجاه درصدی به ۴۰۰هزارنفر رسیده بود. همچنین حقوق خالص مزدبگیران به خصوص در بخش ساختمان سازی بیش از ۳۰ درصد کاهش یافت.

با اوج گیری اعتراضات مردم در پاییز ۱۳۵۷، کارگران واحدهای بزرگ و کوچک صنعتی و خدماتی کشور دست به اعتصابی سراسری زدند. خود آیت الله خمینی، که دیگر رهبریش بر انقلاب تثبیت شده بود، فراخوان به اعتصاب را صادر کرده بود…

Read more

عصر بیداری زنان ایران

عصر بیداری زنان ایران

"سعيد نفيسی"

سی و دو سال پيش،(اکنون1334است) روزی که تنگ غروب از خانه پدری در آغاز خيابان چراغ برق به راه افتادم تا به جلسه ای که در آن زمان محرمانه ترين محافل تهران بود بروم، چون گذارم به لاله زار افتاد هنوز شهربانی تهران مردان را مجبور می کرد که از يک پياده رو، و زنان را وا می داشت از پياده رو ديگر بروند. در آن زمان به اين شهربانی اداره جليله نظميه می گفتند. با آن که بهترين مغازه های لاله زار که بهترين اجناس را می فروختند در ضلع شرقی اين خيابان جا داشتند- در آن زمان هم چنين بود- و با آن که کالاهايی که بيشتر چنگ به دل زنان می زند در همين ضلع فروخته می شد، آن اداره جليله نظميه آن روزگار عمدا زنان را وادار می کرد که از پياده رو ضلع غربی بگذرند.

زنی نبود که چادری سياه سراپای او را از فرق سر تا مچ پا نپوشانده باشد. شايد به همين جهت که در زير آن چادر صالحه و طالحه، خوب و بد، زشت و زيبا، پيرو جوان، غنی و فقير، مالدار و گدا شناخته نمی شد آنها را جدا «می راندند». مضحک تر اين است که رئيس نظميه سوئدی بود، يعنی از کشوری آمده بود که آزادی خواه ترين…

Read more

نگاهی گذرا به زندگی دکتر تقی ارانی چهره برجسته جنبش کارگری ميهن م

نگاهی گذرا به زندگی دکتر تقی ارانی

چهره برجسته جنبش کارگری ميهن ما

دکتر تقی ارانی در  تاريخ 13 شهريورماه 1282 در شهر تبريز ديده به جهان گشود. و در روز 14 بهمن ماه 1318 در دوره سلطنت استبدادی رضاخان بر اثر تضيقات و شکنجه های زندانبانان در بيمارستان زندان مرکزی شهربانی تهران، در اوج خلاقيت علمی و پيکار انقلابی به شهادت رسيد.

پدرش ابوالفتح خان ارانی تبريزی (متولد ...؟ درگذشت 1315) کارمند ماليه تبريز بود. مادر او فاطمه آقازاده ( متولد...؟ درگذشت 1325) نام داشت که زنی شجاع، آگاه و از خود گذشته بود. تقی ارانی بخشی از دوران کودکی خود را در تبريز گذرانيد و چهار ساله بود که همراه خانواده (مادر و خواهرانش) به تهران آمد. ابوالفتح خان ارانی نسبت به همسر و فرزندان خود لاقيد بود و با وجود درآمد مکفی توجهی به تامين زندگی خانواده خود نداشت. در نتيجه دوره کودکی تقی ارانی در تهران با دشواری مالی سپری شد. در اين تاريخ تقی ارانی که تنها پسر خانواده بود با مادر و سه خواهر خود به نام های ايران، کوکب و شوکت در محله شيخ هادی زندگی می کرد .…

Read more

فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی ناتمام) بخش پنجم

دکتر محمد حسین یحیایی

فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی ناتمام) بخش پنجم

حمله نظامی به آذربایجان از ماه ها پیش برنامه ریزی شده بود و برخی از مقامات حکومت ملی به رهبری پیشه وری از آن اطلاع داشتند و متوجه فرصت سوزی «قوام» و ارتجاع حاکم بر تهران بودند ولی همزمان برای پیشبرد مواد 15 گانه موافقتنامه که بین «مظفر فیروز» و پیشه وری به امضاء رسیده بود، تلاش می کردند و اصرار می ورزیدند. حکومت ملی در آذربایجان با آنچه از پایگاه اجتماعی بزرگ و مهمی برخوردار بود و سازماندهی نفرات خود را به راحتی و تا اندازه ای به سادگی پیش برد ولی سرنوشت سیاسی آذربایجان تنها در آن جغرافیا تعیین نمی شد و باید حکومت ملی آذربایجان در مناطق دیگر ایران بویژه در تهران که آذربایجانی ها در آن و مناطق پیرامونی آن و در حاشیه ای شهر های بزرگ در فقر و گرسنگی به سر می بردند به سازماندهی می پرداخت تا در صورت تجاوز به آذربایجان، آنان وارد عمل شوند (پیشتر ها تعدادی از این زحمتکشان در مسیر راه هیئت نمایندگی آذربایجان قرار گرفته، هشدار داده بودند که قول سیاست پیشگان و حفه بازان تهران را نخورید!) آذربایجانی ها در تهران و دیگر شهر های بزرگ و پیرامون آنها بویژه در مراکز صنعتی و خدماتی از ظرفیت بزرگی برخوردار بودند که باید سازماندهی می شدند و به هنگام ضرورت در جهت حمایت از حکومت ملی آذربایجان، امنیت رژیم ارتجاعی تهران را به خطر می انداختند.…

Read more

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش چهارم

دکتر محمدحسین یحیایی

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش چهارم

حکومت ملی آذربایجان زیر شدید ترین فشار های اقتصادی که از مرکز تحمیل می شد مقاومت می کرد، برخی از روشنفکران و روزنامه نگاران که رخداد های کشور را زیر نظر داشتند و آن را با مواضع و برداشت های خود تفسیر می کردند، به دفاع از نهضت آذربایجان پرداختند که خواهان رهایی دهقانان زجر کشیده از ظلم و ستم ژاندارم و مالک بود «حسن صدر» مدیر روزنامه قیام ایران در مقاله ای نوشت: نهضت آذربایجان بر یک مبنای انسانی و نجات میلیون ها بشر محروم از ظلم است، فرقه دمکرات آذربایجان به مردم تیره روز آذربایجان گفت که ما قصد نجات شما را از این همه ظلم و فشار و تعدی و فساد داریم و مردمی که در آتش بدبختی و حرمان می سوختند از این ندا استقبال کردند (قیام ایران، شماره 383 سرمقاله) و سرمقاله نویس روزنامه «جبهه» ارگان حزب ایران نوشت: نهضت آذربایجان آزادیخواه، اصلاح طلب و مترقی است، کودکستان، مدرسه، دانشگاه، درمانگاه، بیمارستان می سازند، راه ها را تعمیر و اسفالت می کنند، از ناامنی جلوگیری کرده، در مقابل فساد به سختی مبارزه می کنند و در بالا بردن سطح دانش اهالی کوشش فراوان مرعی می دارند، رهبران نهضت آذربایجان از آزادیخواهان مبارز قدیمی هستند که اغلب، اهل فضل و دانش اند در درستکاری و پاکی اشخاصی مانند پیشه وری، دکتر جاوید یا شبستری، حتی دشمنان نهضت نیز تردیدی ندارند (جبهه شماره 258 ، سرمقاله) این نوشتار و گفتار نگرانی تهران و ارتجاع را بیشتر از گذشته افزایش می داد. در حالیکه مذاکرات طولانی با تهران از سرعت و شتاب عملکرد حکومت ملی آذربایجان کاسته بود و عدم اعتماد و اطمینان …

Read more

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش سوم

دکتر محمدحسین یحیایی

فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی نا تمام ) بخش سوم

قوام السلطنه دولت ائتلافی خود را با چینش هدفمند به سرعت تشکیل داد ( 3 بهمن ماه سال 1324 تا 5 دیماه 1326 ) و مجلس چهاردهم بعد ها به آن رای اعتماد داد، در پی آن تلگراف هایی به روسای دولت های متفق فرستاد و تمایل خود را به دیدار از مسکو و مذاکره با مقامات شوروی بیان داشت که مورد استقبال قرار گرفت، در نتیجه قوام با گروهی از همراهان خود با هواپیمای اختصاصی شوروی وارد مسکو شد.پیش از سفر سفارش های لازم را به مظفر فیروز حقوقدان و تحصیل کرده انگلستان که مدتی هم در وزارت امور خارجه خدمت کرده بود در رابطه با برقراری ارتباط با برخی از سران فرقه و یا حکومت ملی آذربایجان گوشزد کرد.احمد قوام بعنوان منشی « امین الدوله » در تبریز کار کرده و مورد توجه محمد علی میرزا که ولیعهد قرار گرفته بود در نتیجه با آذربایجان آشنایی داشت، پیشه وری سال ها پیش در روزنامه « آژیر » برای شناساندن قوام نوشته بود: پیرمرد جاه طلب، در خراب کردن عناصر آزادیخواه و اغفال مردمان پاک ساده لوح، اعجوبه ی غریبی است، از رو نمی رود و مایوس نمی شود ( روزنامه آژیر، شماره 40، سال اول 28 تیرماه 1322 ) بنابرین قوام برای حکومت ملی چهره شناخته شده ای بود که باید در مذاکره با دولت او همه جوانب را در نظر می گرفت.…

Read more

20 blog posts