«مرامنامه فرقه دموکرات آذربايجان»
مصوب نخستين کنگره فرقه دموکرات آذربايجان در دهم مهر ماه ۱۳۲٤
مقدمه
تحولات بزرگ سياسی و اجتماعی جهانشمولی که در عصر معاصر به وقوع پيوست نشان داد که دوره اضمحلال اوضاع اجتماعی پوسيده و کهنه ای که بدون در اسارت نگه داشتن ملل جهان و سوء استفاده از زحمت آنها قادر به ادامه حيات نيست، فرا رسيده است.
امروز ملل دنيا بطور آشکار زنجيرهای ظلم و جور را برای هميشه پاره نموده و می خواهند به هر قيمتی که شده آزادي هايی را که بشريت به بهای قرباني…
یک سند تاریخی
پيام اتحاديه کارگران ايران به کارگران آذربايجان
به مناسبت اول ماه مه – ده ارديبهشت ١٣١٠
(بيانيه اول ماه مه)
پيام اتحاديه کارگران ايران خطاب به کارگران آذربايجان بمناسبت 10 ارديبهشت سال 1310 ( اول ماه مه 1931) يکی از معدود اسناد و اعلاميه های بجای مانده از کوششهای مخفی آزاديخواهانه در دوران استبداد رضاشاهی است. اين بيانيه در آستانه روز جهانی کارگر مخفيانه در تبريز تهيه و توزيع شد و شب دهم ارديبهشت سال 1310 شمسي، در محله دوه چی تبريز نسخه ای از آن بدست ماموران نظميه افتاد. بروايت اسناد موجود در سازمان اسناد ملی ايران ، کشف اين اعلاميه سبب خشم بسيار دستگاه استبداد رضاشاهی گشته و به دستگيريها و سرکوب وسيع گروهی از …
بیانیۀ اوّلِ ماهِ مه ۱۹۳۶ م (۱۳۱۵ ش) به قلم دکتر تقی اِرانی
متنِ زیرین، متنِ بیانیه‌ای است که به مناسبت اوّلِ ماهِ مه ۱۹۳۶ م(۱۳۱۵ ش) در تهران نشر یافت و به‌وسیلۀ دکتر تقی اِرانی، رهبرِ شهید زحمتکشانِ ایران [در ایّامِ زندان] نوشته شده و از همین جهت نیز دارای ارزش تاریخی بزرگی است. این بیانیه [ضمن پیش‌بینیِ داهیانۀ آغاز جنگ دومِ جهانی] یکی از اسناد مورد اتکاءِ پلیس مختاری و دادگستری رضاشاهی علیه دکتر ارانی و "گروه ۵۳ نفر" بوده است. بیانیه متضمّنِ تحلیل از وضعِ جهان و ایران در دورانِ رضاشاه و در شرایطِ نگارش این سند است.…
یادداشتی چند از تاریخ پرافتخار سازمان کارگران
جعفر پیشه‌وری:
من از سازمان‌های صنفی پیشه‌وران زحمتکش که از قدیم در شهرهای ایران وجود داشته است نمی‌خواهم بحث بکنم. این‌ها اگرچه در اواخر «اتحادیه‌های صنفی کارگری» نامیده می‌شدند ولی در حقیقت اتحادیهٔ کارگری به‌معنای امروزی نبوده جنبهٔ حرفه و صنفی داشتند. استادان و شاگردان هم در آن با رأی مساوی شرکت می‌کردند، حتی در اغلب موارد رهبری و ریاست آنها با استادان و صاحبکاران بود…
جشن ماه مه و شعارهای کارگران و زحمتکشان ایران
سید جعفر پیشه وری/ روزنامه ی آژیر – یازده اردیبهشت ۱۳۲۴
امروز اول ماه مه است.در تمام نقاط کره زمین، هر جا که کارگر و زحمتکش متشکل وجود دارد، هر جا که کارگر خود را شناخته شخصیت طبقاتی پیدا کرده است امروز دست از کار کشیده جشن می گیرد. اتحاد و همبستگی خود را بمعرض نمایش میگذارد.
عید اول ماه مه برای تفریح و خوشگذرانی نیست. آنرا برای تشریفات برقرار نکرده اند. این عید مبارزه است. این عیدی است که طبقه کارگر بواسطه آن زور و توانایی خود را ا…
برگزاری اولین جشن اول ماه مه پس از انقلاب 57
نخستین جشن و راه‌پیمایی کارگری پس از انقلاب، در روز اول ماه مه، برابر با روز سه‌شنبه، ۱۱ اردیبهشت ماه ۱۳۵۸ با شرکت میلیون‌ها تن از کارگران و زحمتکشان در سراسر کشور برگزار شد.
هفته‌نامه «اتحاد»(سال اول ـ شماره ۹) به تاریخ ۱۵ اردیبهشت سال ۱۳۵۸ در گزارشی از این مراسم می نویسد:
« روز سه‌شنبه، ۱۱ اردیبهشت برابر با اول ماه مه، روز جهانی کارگران بود. امسال این روز در مملکت ما در شرایطی جشن گرفته شد که خلق‌های ایران با مبارزات د…
فرقه دمکرات آذربایجان و زبان مادری
تقریبا یک ماه پس از تشکیل «حکومت ملی آذربایجان» به رهبری سید جعفرپیشه وری(۲۱ آذر ۱۳۲۴)، «زبان آذربایجانی» بعنوان «زبان رسمی دولتی» درآذربایجان ایران اعلام شد. حکومت ملی آذربایجان در تاریخ ۱۶ دی ۱۳۲۴ با حضور سیدجعفر پیشه‌وری اعلام کرد که از این پس «زبان آذربایجانی در آذربایجان زبان رسمی و دولتی محسوب می‌شود.» این مصوبه 19 دی 1324 در روزنامه آذربایجان ارگان کمیته مرکزی فرقه دمکرات آذربایجان منتشر و به اطلاع عموم رسید…
به یاد رفیق شهید انوشیروان ابراهیمی
معاون صدر کمیته مرکزی فرقه دمکرات آذربایجان
رفقا، ما رفتیم، شما راه ما را ادامه دهید!
روز ۲۲ شهریور ۶۶ نزدیکی‌های ظهر بود. بچه‌ها سفره را چیده بودند. داشتند پای سفره می‌نشستند که در سلول بازشد و انوشیروان را صدا کردند. به یک باره قلب ها فروریخت. لبخندها بر لب‌ها خشکید. معلوم بود که وقتش رسیده است. حتی مجال ندادند نهارش را بخورد. انوشیروان برخاسته بود. ابتدا سکوتی تلخ، سپس قطرات اشکی که پهنه صورت‌ها را پوشاند. انوشیروان را برای تیرباران می‌بردند. چشم‌ها به دهانش دوخته شده بود. باید چیزی می‌گفت. و او به کوتاهی سخن گفت: «رفقا، ما رفتیم، شما راه ما را ادامه دهید. من با سربلندی …
اول خرداد سالروز شهادت فریدون ابراهیمی
عمر عقاب
فیلمی در رابطه با زندگی قهرمان ملی فریدون ابراهیمی
یک سندِ مهمّ ِتاریخی
متن بیانیۀ اوّلِ ماهِ مه ۱۹۳۶ م (۱۳۱۵ ش) به قلم دکتر تقی اِرانی
متنِ زیرین، متنِ بیانیه‌ای است که به مناسبت اوّلِ ماهِ مه ۱۹۳۶ م(۱۳۱۵ ش) در تهران نشر یافت و به‌وسیلۀ دکتر تقی اِرانی، رهبرِ شهید زحمتکشانِ ایران [در ایّامِ زندان] نوشته شده و از همین جهت نیز دارای ارزش تاریخی بزرگی است. این بیانیه [ضمن پیش‌بینیِ داهیانۀ آغاز جنگ دومِ جهانی] یکی از اسناد مورد اتکاءِ پلیس مختاری و دادگستری رضاشاهی علیه دکتر ارانی و "گروه ۵۳ نفر" بوده است. بیانیه متضمّنِ تحلیل از وضعِ جهان و ایران در دورانِ رضاشاه و در شرایطِ نگارش این سند است.…
75 سال از واقعه شوم کتابسوزان 26 آذر 1325"می گذرد. روزی که رژیم پهلوی و حامیان خارجی اش اوج ضدیت خود را با سنن و فرهنگ آذربایجان نشان دادند. جشن کتابسوزان چند روز پس از سرکوب خونین دولت ملی آذربایجان در تمام شهرها و روستاهای آذربایجان صورت گرفت. تمام کتاب های درسی و دیگر آثاری که حکومت ملی آذربایجان به زبان ترکی آذری به چاپ رسانده بود، به آتش کشیده شد. خلق آذربایجان این فاجعه را هرگز فراموش نخواهد کرد.…
دکتر محمد حسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی نا تمام ) بخش بیستم
دهه 40 خورشیدی بعد از یک دوره رکود اقتصادی که بیشتر حاصل کودتای 28 مرداد و مداخله نیرو های نظامی در امور اقتصادی و سیاسی بود، با تنش های شدید اجتماعی آغاز شد، برای برون رفت از بحران اصلاحات اقتصادی و اجتماعی اجتناب ناپذیر بود، با اجرای اصلاحات ساختار اجتماعی و اقتصادی به سرعت تغییر کرد که نشانگر آمادگی جامعه برای تغییر و تحول اجتماعی بود، با اجرای اصلاحات ارضی که در چندین مرحله انجام گرفت، تعداد کثیری نیروی کار از مناطق روستایی آزاد و به سوی شهر های بزرگ روانه شدند، جمعیت شهر ها به سرعت آفزایش یافت ولی زیر ساخت های آنها ظرفیت جذب همه مهاجرین تازه وارد را در خود نداشت، در نتیجه در حاشیه شهر ها، …
به یاد ستارخان مظهر شجاعت و مردانگی
خاک می‌خوریم اما خاک نمی‌دهیم
برخي روزها در تقويم هستند كه مي توانند ياد دلاورمردان رشيد ميهن را در ذهن ها زنده كنند. وفات شهادت گونه ستارخان يكي از اين موارد است. مبارزات ستارخان در محاصره تبريز و دفاع دلاورانه او در مقابل مخالفان مشروطه ، مقاومت و مبارزه بي نظير او در ارك تبريز ، پايين كشيدن پرچم هاي برافراشته تسليم خائنان در برابر روسها در اين شهر و نيز زخمي و كشته شدن ناجوانمردانه او.…
به یاد صفر قهرمانی، اسطوره مقاومت خلق آذربایجان
"خواست من آزادی تمام احزاب است و آزادی تمام زندانيان سياسي".
صفرقهرمانيان (صفرخان) مظهر مقاومت مردم آذربایجان عليه ستم وبيداد، فاتح بیدادگاه های رژیم پهلوی، انسانی شریف و بی آلایش، مردی که از میان مردم برخاست، ظلم و جورحکومت و فئودال ها را با گوشت و پوست و استخوان خود لمس کرد. یک تنه بر علیه ظلم قیام کرد ودر مسیر راه خود به دریای خروشان مبارزات مردم پیوست.
به ه…
تاثیر سیاسی انقلاب اکتبر در ایران
از آغاز جنبش مشروطه‌خواهی در ایران، اندیشه‌های انقلابیان روس بر ایرانیان تاثیرگذار بود. بعدها در نتیجه‌ی انقلاب اکتبر در روسیه، سه جنبش انقلابی در مناطق شمالی ایران شکل گرفت که به درجات مختلف از این انقلاب متاثر بودند.
برای پرداختن به تاثیر انقلاب اکتبر روسیه در ایجاد جنبش‌های انقلابی در ایران، نخست باید از نظر تاریخی کمی به عقب بازگشت و به تاثیر افکار و اندیشه‌های انقلابیان روس بر ایرانیان در دوره‌ی انقلاب مشروطه در ایران …
دکتر محمد حسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش نوزدهم
رشد اقتصادی کشور در دهه 40 خورشیدی که با درآمد های روز افزون نفت همراه بود تغییرات مهمی در ساختار اجتماعی بوجود آورد، شهر نشینی افزایش یافت، مشارکت استان های دوردست در اقتصاد و گسترش بازار، میزان تولید ناخالص داخلی را بالا برد، توده های جوان در پی جویای کار در کارخانه ها و موسسات تازه تاسیس به سوی شهر های بزرگ بویژه تهران سرازیر شدند که بخش مهمی از آنان در حاشیه شهر ها با امکانات رفاهی اندک ساکن شدند، دیوانسالاری، بوروکراسی، هزینه های نظامی همراه با تاسیس پادگان های جدید در استان های پیرامونی و تشکیلات امنیتی گسترش و افزایش یافت، برخی از اصناف و مشاغل با درآمد های رو به افزایش به طبقه متوسط اج…
دکتر محمدحسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش هیجدهم
هنوز بحران وحدت حزب توده ایران و فرقه دمکرات آذربایجان به پایان نرسیده بود که حزب با بحران های دیگری روبرو شد که در راس آنها اختلافات تئوریک، راه و روش رهبری در جنبش کمونیستی جهان، جمهوری خلق چین را با اتحاد جماهیر شوروی روبروی هم قرار داد، اختلافاتی که از کنگره بیستم ( 1956 ) حزب کمونیست شوروی علائم آن مشاهده شده بود و از سوی برخی از نیرو های چپ همچنان مورد نقد قرار می گرفت. این اختلاف نظر در دیدگاه ها، روش ها و برداشت های تئوریک از آموزه ها همچنان ادامه داشت. « مائوتسه تونگ » رهبر انقلاب چین هرچند از قرار ها و تصمیمات کنگره بیستم و اقدامات « خروشچوف » حمایت می کرد ولی آن را آغاز و گام اول در …
آذربایجان در جنبش مشروطه
صمد بهرنگی
احمد کسروی می‌نویسد جنبش مشروطه را تهران آغازید و تبریز آن را پاسداری کرد و به انجام رسانید. هر چند آدمهای کج اندیشی هنوز هم معتقدند که مجاهدان آذربایجان یک مشت اوباش بودند و ستار خان، آن انسان نیک نفس و مبارز، راهزنی بیش نبود و تنها به خاطر غارت و چپاول می‌جنگید. سخن کسروی اغراق نیست. راست است که برقراری رژیم مشروطه کاملا به نفع توده مردم تمام نشد و حتی جنگاوران و پیشه وران کارشان به خواری و سختی کشید (مثلا ستارخان) ، اما در هر صورت، جانبازیها و مردانگیهای مجاهدان پاکدل آذربایجان بود که محمد علی میرزای گستاخ را به زانو درآورد و دیگر توده‌های مردم را برانگیخت و ثابت کرد که شرقیان هم شاینده زندگانی آزاد می‌باشند. (روزنامه تایمز چاپ لندن دو سه روز پس از بمباران مجلس پ…
تبریز، کانون مطبوعات ایران در دوره مشروطه
پس از انقضای سلطه روس های تزاری و دار و دسته شجاع الدوله مراغه ای در سال ۱۳۳۵ ق. تا پایان نهضت شیخ محمد خیابانی، نزدیک به بیست روزنامه به زبان های فارسی و ترکی و ارمنی در تبریز منتشر شد.
یکی از مهمترین تحولات عصر صنعتی (نه تنها در جوامع صنعتی)، سر برآوردن رسانه‌های همگانی به عنوان یک قدرت سیاسی عمده است؛ ظهور و صعود رسانه‌های همگانی به عنوان یک پایگاه قدرت و نفوذ کنونی شان در واقع معلول یعضی پیشرفت‌های پر سر و صدا و پی‌در‌پی در عرصه تکنولوژی بود.…
دکتر محمدحسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی ناتمام) بخش سیزدهم
مخالفت با فرقه دمکرات آذربایجان در حوزه های حزبی و فرقه در حال افزایش بود و افسران جوان با گرایش حزبی بیشتر از گذشته به آن دامن می زدند، در حالی که ثبات نسبی در ساماندهی مهاجرین در باکو و دیگر شهرهای آذربایجان برقرار شده بود، برخی از مهاجرین فرقه به آموزش و برخی دیگر به کار مشغول شده بودند، مهاجرین حزبی که بیشتر در مسکو و جمهوری های دیگر ساکن هنوز به ان ثبات و آرامش نرسیده بودند در نتیجه بی قرار و بی تاب و گله مند از شرایط در امور داخلی فرقه مداخله می کردند تا جائیکه گاهی در همکاری و همسویی با افسران حزبی در درون فرقه خواهان انحلال فرقه بودند و در مواردی هم از سوی (اقلیت) رهبری حزب حمایت می شدند.…
دکتر محمدحسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی نا تمام) بخش یازدهم
با گذشت زمان و تثبیت شرایط از هیجان ها، پیشداوری ها، گله مندی ها، عیب جویی ها و اتهام زنی های گاهی ناروا در بین نفرات فرقه نسبت به یکدیگر و کشور میزبان اندکی کاسته شد، نفرات با ذوق و با استعداد با استفاده از یگانگی زبانی و فرهنگی آذربایجان با خود به شعر و خلق ادبیات و فعالیت های اجتماعی روی آوردند و در اندک مدتی جایگاه خود را در بین ادیبان و شاعران آذربایجان پیدا کردند و مانند « بالاش آذراوغلو»، « مدینه گلگون »، « حکیمه بلوری »، « اسماعیل جعفرپور سلماسی » و دیگران در شعر سرآیی سرآمد شدند و ده ها تن دیگر در نثر نویسی و روزنامه نگاری خوش درخشیدند و دیگران هم در مراکز صنعتی و کشاورزی جایگاه خود را …
دکتر محمدحسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی نا تمام) بخش دهم
مرگ نابهنگام پیشه وری یاس و نومیدی را در میان نفرات فرقه افزایش داد، افرادی که در پی بازسازی و آموزش نظامی فرقه بودند تا بار دیگر با برگشت به جنوب مبارزه خود را پیگیری کنند، سرخورده از این حادثه غم انگیز به واقعیت های دیگری پی بردند و متوجه شدند که رهبری حزب کمونیست آذربایجان که توجه زیادی به رهنمود های مقامات مسکو داشتند، تمایلی ندارند که نفرات فرقه دمکرات آذربایجان به فعالیت های نظامی خود در خاک شوروی ادامه دهند، در نتیجه پیش از آغاز آموزش های نظامی به آن فعالیت ها و عملیات پایان داده شد، در این میان سازماندهی ارگان های فرقه به علت افزایش اختلافات که بخش عمده آن ناشی از بحران مهاجرت بود به درازا کشی…
دکتر محمدحسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش نهم
ورود ارتش متجاوز تهران به آذربایجان ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی منطقه را بر هم زد و آرامش و امنیتی را که در سایه حکومت ملی بر پا و برقرار شده بود به هم ریخت، هزاران نفر دستگیر، زندان و اعدام شدند، هزاران نفر دیگر به شهر های جنوبی تبعید شدند و همزمان هزاران نفر بطور مخفیانه برای در امان ماندن از خشونت و اعدام و زندان به شهر های دور دست و تهران گریختند و گروه دیگری هم مجبور به ترک میهن و مهاجرت به بخش شمالی آذربایجان شدند، با همه این دشمنی های ثبت شده در تاریخ و نهان مانده در دل مردم ستم دیده آذربایجان، براستی مایه شرمساری است که هنوز هم تعدادی از مفسرین سیاسی و روشنفکران تهران گرا که به شدت دلباخته…
هفتاد سال از جنبش ملی شدن صنعت نفت گذشت
روز 29 اسفند سالروز تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت در سال 1329 هجری شمسی، بزرگترین پیروزی مردم ایران طی یك قرن مبارزه ضداستعماری است. ریشه های این پیروزی اما به سال 1872 بر میگردد. در آن سال فردی به نام ژولیس رویتر با پرداخت 40 هزار پوند وام به ناصرالدین شاه امتیاز بیشترین اراضی كشور اعم از معادن و جنگلها را گرفت. هرچند این قرارداد براثر مخالفت روسها و افكار عمومی لغو شد اما در سالهای بعد با قرارداد دارسی داستان تراژدی – سیاسی نفت ایران ورق خورد. صنعت نفت ایران در ماه مه سال 1901 میلادی تاسیس گردید. یعنی تاریخی كه به جز پنج ایلات شمالی امتیاز بهره برداری از منابع نفتی سراسر ایران به ویلیام ناكس دارسی واگذار گردید. به موجب این امتیاز، دارسی به مدت ٦٠ سال حق انحصاری ا…
دکتر محمدحسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی ناتمام) بخش هشتم
دولت قوام السلطنه بعد از اجرای نقشه مخرب و ویرانگر خود در آذربایجان در 5 دیماه 1326 سقوط کرد و جای خود را به به ابراهیم حکیمی (حکیم الملک) سپرد. حکیمی از وزارت دربار به این سمت برگزیده شد و دولت متمایل به انگلیس خود را تشکیل داد، حکیمی آذربایجانی بود و با تقی زاده در فعالیت های مشروطه خواهی شرکت کرده بود ولی هیچگونه اقدامی برای پایان دادن به قدرت و سرکوب نظامی ها در آذربایجان نکرد و همان سیاست تهران را پیش برد، دولت حکیمی چند ماهی بیشتر دوام نیآورد و در 25 خرداد 1327 به پایان رسید، در پی آن «عبدالحسین هژیر» دولت خود را تشکیل داد و آنهم تا 25 آبانماه همان سال ادامه یافت تا نوبت بار دیگر به یک آذربایجا…
نگاهی به تاریخچه 8 مارس روز جهانی زن
در هشتم مارس ۱۸۵۷، زنان کارگر کارگاه‌های پارچه‌بافی و لباس دوزی در نیویورک آمریکا به خیابان‌ها ریختند و خواهان افزایش دستمزد، کاهش ساعات کار و بهبود شرایط بسیار نامناسب کار شدند. این تظاهرات با حمله پلیس و کتک‌زدن زنان برهم خورد.
سال ۱۹۰۷ در دوره‌ای که مبارزات زنان برای تأمین حقوق سیاسی و اجتماعی اوج گرفته بود، بمناسبت پنجاهمین سالگشت تظاهرات نیویورک در هشتم مارس، زنان دست به تظاهرات زدند…
دکتر محمدحسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش هفتم
در بخش های پیشین به آن اشاره شد که حمله به آذربایجان از ماه ها پیش در تهران برنامه ریزی شده بود که نخست با کشتار و وحشیگری خوف و وحشت ایجاد کنند و سپس به اهداف دیگر مانند کتابسوزان و تبعیدیان به مناطق جنوب بپردازند، طرح تنها شامل تبعیدیان نبود بلکه پراکنده کردن همه کانون های اجتماعی و اقتصادی در آذربایجان بود که بار دیگر جنبش های اجتماعی در این منطقه شکل نگیرد، بنابرین بخش مهمی از سرمایه آذربایجان با استفاده از روش های گوناگون به تهران و دیگر مناطق کشیده شد، ارعاب و ترس روشنفکران را از آذربایجان پراکند و زمینه برای سرکوب دراز مدت فراهم آمد که جمع آوری مهاجرین بخشی از آن بود، از آن رو از مدت ها پیش …
از رنج و رزم زنان
به مناسب 8 مارس روز همبستگی جهانی زن
نقش سوسیال دمکراسی در جنبش های برابری خواهانه زنان ایران
انقلاب مشروطیت ایران (1905 ـ 1911/ 1284 ـ 1288 (، مهمترین رویداد سالهای پایانی سده سیزدهم شمسی/ سالهای آغازین سده بیستم میلادی ایران است که نظام سیاسی دیرپای استبدادی ارباب رعیتی را به چالش کشید و زمینه را برای تحولات مهم سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی فراهم ساخت. در فاصله بر خاک افتادن استبداد مبتنی بر…
دکتر محمد حسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش ششم
با حمله وحشیانه ارتش به خاک آذربایجان و کشتار بی رحمانه طرفداران فرقه دمکرات آذربایجان که خواستار آزادی و تعیین حق سرنوشت سیاسی و اقتصادی خود بودند، هویت زدایی و نابودی فرهنگی هم آغاز شد، برنامه نابودی در تهران به گونه ای طراحی شده بود که باید همه آثار و دستآورد های فرهنگی، هنری و هویتی حکومت ملی و فرقه دمکرات آذربایجان نابود می شد، در این راستا جشن بزرگ کتابسوزان در 26 آذرماه 1325 به اجرا در آمد که شامل آرشیو، کتابخانه و موزه ها و مراکز هنری می شد که در دوران حکومت ملی ساخته و یا جمع آوری شده بود، این جنایت بزرگ فرهنگی مدت ها ادامه یافت در مرحله نخست کتاب های درسی و دیگر آثار مکتوب مانند عکس، تابلو…
نگاهی به قیام سرنوشت ساز 29 بهمن 56 مردم تبریز
قیام شورانگیز و رشک برانگیز 29 بهمن مردم تبریز، سرآغاز راه سرنوشت ساز تاریخی بود و پیامی سراسر نویدبخش و تحسین برانگیز برای مردم سراسر ایران داشت که سرانجام با سرنگونی حکومت پهلوی، به حاکمیت 2500 ساله شاهنشاهی در این کشور خاتمه داد
43 سال از جنبش مردمی و ضد سلطنتی مردم تبریز می گذرد. قیامی که مثل توفان بر سر رژیمی را لرزاند که خود را ژاندارم منطقه می دانست و ایران را جزیره ثبات. غافل از آنکه مردم ایران بویژه مردم تبریز بر این حقیقت آگاهند که پایه های رژیم پهلوی بر دریایی از …
کارگران و انقلاب:
بازتاب اعتصاب‌های کارگری در رسانه‌ها در آستانه انقلاب
با اوج گیری اعتراضات مردم در پاییز ۱۳۵۷، کارگران واحدهای بزرگ و کوچک صنعتی و خدماتی کشور دست به اعتصاب سراسری زدند. آرشیو روزنامه‌های کیهان، آیندگان، اطلاعات و مجلات تهران مصور و جوانان امروزِ دی و بهمن ۱۳۵۷ را ورق می‌زنیم.
تابستان ۱۳۵۷ یکی از سخت‌ترین دوران اقتصادی برای طبقه کارگر ایران در پیش از انقلاب محسوب می‌شد. کاهش دستمزدها از یک طرف و افزایش نرخ بیکاری از طرف دیگر شرایط سختی را برای فرودستان جامعه به وجود آور…
عصر بیداری زنان ایران
"سعيد نفيسی"
سی و دو سال پيش،(اکنون1334است) روزی که تنگ غروب از خانه پدری در آغاز خيابان چراغ برق به راه افتادم تا به جلسه ای که در آن زمان محرمانه ترين محافل تهران بود بروم، چون گذارم به لاله زار افتاد هنوز شهربانی تهران مردان را مجبور می کرد که از يک پياده رو، و زنان را وا می داشت از پياده رو ديگر بروند. در آن زمان به اين شهربانی اداره جليله نظميه می گفتند. با آن که بهترين مغازه های لاله زار که بهترين اجناس را می فروختند در ضلع شرقی اين خيابان جا داشتند- در آن زمان هم چنين بود- و با آن که کالاهايی که بيشتر چنگ به دل زنان می زند در همين ضلع فروخته می شد، آن اداره جليله نظميه آن روزگار عمدا زنان را وادار می کرد که از پياده رو ضلع غربی بگذرند…
نگاهی گذرا به زندگی دکتر تقی ارانی
چهره برجسته جنبش کارگری ميهن ما
دکتر تقی ارانی در تاريخ 13 شهريورماه 1282 در شهر تبريز ديده به جهان گشود. و در روز 14 بهمن ماه 1318 در دوره سلطنت استبدادی رضاخان بر اثر تضيقات و شکنجه های زندانبانان در بيمارستان زندان مرکزی شهربانی تهران، در اوج خلاقيت علمی و پيکار انقلابی به شهادت رسيد.
پدرش ابوالفتح خان ارانی تبريزی (متولد ...؟ درگذشت 1315) کارمند ماليه تبريز بود. مادر او فاطمه آقازاده ( متولد...؟ درگذشت 1325) نام داشت که زنی شجاع، آگاه و از خود…
دکتر محمد حسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی ناتمام) بخش پنجم
حمله نظامی به آذربایجان از ماه ها پیش برنامه ریزی شده بود و برخی از مقامات حکومت ملی به رهبری پیشه وری از آن اطلاع داشتند و متوجه فرصت سوزی «قوام» و ارتجاع حاکم بر تهران بودند ولی همزمان برای پیشبرد مواد 15 گانه موافقتنامه که بین «مظفر فیروز» و پیشه وری به امضاء رسیده بود، تلاش می کردند و اصرار می ورزیدند. حکومت ملی در آذربایجان با آنچه از پایگاه اجتماعی بزرگ و مهمی برخوردار بود و سازماندهی نفرات خود را به راحتی و تا اندازه ای به سادگی پیش برد ولی سرنوشت سیاسی آذربایجان تنها در آن جغرافیا تعیین نمی شد و باید حکومت ملی آذربایجان در مناطق دیگر ایران بویژه در تهران که آذربایجانی ها در آن و مناطق پیرامونی آ…
دکتر محمدحسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش چهارم
حکومت ملی آذربایجان زیر شدید ترین فشار های اقتصادی که از مرکز تحمیل می شد مقاومت می کرد، برخی از روشنفکران و روزنامه نگاران که رخداد های کشور را زیر نظر داشتند و آن را با مواضع و برداشت های خود تفسیر می کردند، به دفاع از نهضت آذربایجان پرداختند که خواهان رهایی دهقانان زجر کشیده از ظلم و ستم ژاندارم و مالک بود «حسن صدر» مدیر روزنامه قیام ایران در مقاله ای نوشت: نهضت آذربایجان بر یک مبنای انسانی و نجات میلیون ها بشر محروم از ظلم است، فرقه دمکرات آذربایجان به مردم تیره روز آذربایجان گفت که ما قصد نجات شما را از این همه ظلم و فشار و تعدی و فساد داریم و مردمی که در آتش بدبختی و حرمان می سوختند از این …
دکتر محمدحسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی نا تمام ) بخش سوم
قوام السلطنه دولت ائتلافی خود را با چینش هدفمند به سرعت تشکیل داد ( 3 بهمن ماه سال 1324 تا 5 دیماه 1326 ) و مجلس چهاردهم بعد ها به آن رای اعتماد داد، در پی آن تلگراف هایی به روسای دولت های متفق فرستاد و تمایل خود را به دیدار از مسکو و مذاکره با مقامات شوروی بیان داشت که مورد استقبال قرار گرفت، در نتیجه قوام با گروهی از همراهان خود با هواپیمای اختصاصی شوروی وارد مسکو شد.پیش از سفر سفارش های لازم را به مظفر فیروز حقوقدان و تحصیل کرده انگلستان که مدتی هم در وزارت امور خارجه خدمت کرده بود در رابطه با برقراری ارتباط …
"کتابسوزان 26 آذر 1325"
74 سال از واقعه شوم کتابسوزان 26 آذر 1325"می گذرد. روزی که رژیم پهلوی و حامیان خارجی اش اوج ضدیت خود را با سنن و فرهنگ آذربایجان نشان دادند. جشن کتابسوزان چند روز پس از سرکوب خونین دولت ملی آذربایجان در تمام شهرها و روستاهای آذربایجان صورت گرفت. تمام کتاب های درسی و دیگر آثاری که حکومت ملی آذربایجان به زبان ترکی آذری به چاپ رسانده بود، به آتش کشیده شد. خلق آذربایجان این فاجعه را هرگز فراموش نخواهد کرد.…
شهید حسین جودت
۲١ آذر يک روز تاريخی در جنبش انقلابی ايران
شعارهای ۲١ آذر که با خون هزاران زن و مرد ميهن‌پرست ايران رنگين شده است فردا به شعار عمل ميليون‌ها ايرانی مبدل خواهد شد.
شرايط پيدايش فرقه دمکرات آذربايجان
امسال سی‌امين سالگرد جنبش دمکراتيک ۲١ آذر است. تصادفی نيست که اين سالگرد با سی‌امين سالگرد شکست فاشيسم هيتلری و ميليتاريسم ژاپن همزمان است. در اثر شکست فاشيسم هيتلری و ميليتاريسم ژاپن در زير ضربات خورد کننده نيروهای مسلح اتحاد شوروی در عرصه بين‌المللی تحولات تاريخی عظيمی پديد آمد. طی دومين جنگ …
دکتر محمدحسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان (پروژه آزادی ناتمام) بخش دوم
با انتشار بیانیه 12 شهریور ( مراجعتنامه ) که سند راهبردی فرقه بود زمینه حکومت ملی آذربایجان فراهم آمد، پیشه وری در اولین شماره روزنامه « آذربایجان » نوشت: فرقه فعالیت خود را آغاز کرد، بیانیه 12 شهریور مورد با استقبال گرم و گسترده مردم روبرو شد، آنان با ابراز احساسات باز شدن راه بسوی سعادت و آزادی را حس کردند و در مقاله دیگری با عنوان « حرف آخر ما بر سر دو راهی » نوشت: ما با تمام توان خود برای حفظ دمکراسی و آزادی سوگند خورده ایم... آذربایجان توان اداره کردن خود را دارد... حکومت تهران باید بفهمد که بر سر دو راهی قرار گرفته و آذربایجان راه خود را انتخاب کرده است،به آزادی و دمکراسی و اصول آن وفادار خواهد م…
رسول مهربان
جنبش دموکراتیک آذربایجان و دولت انقلابی پیشه وری
... تحكيم قدرت تـوده اي در آذربايجـان و اعـتلاي جنـبش خلق آذربايجان موجب اميدواري همه ی آزادي خواهان ايران شد، و براي اولين بار پس از انقلاب مشروطيت، خلقـي مصمم و يك پارچه در برابر حكومت و رژيم جـابر مركـزي ايسـتادگي كـرد و اولـين نتيجـه ي آن سـقوط كابينـه صدرالاشراف بود و به ناچار آقاي حكيم الملك رجل مشروطه خواه نخست وزير شد و به نام آنكه اهل آذربايجـان بود و سابقه و داعيه آزاديخواهي و مشروطه طلبي داشت، به قصد حـل مشـكل آذربايجـان و سروسـامان دادن بـه اوضاع ايران، به ميدان آمد. اولين راه حل به نظر مرتجعين تعويق انتخابات مجلس بود و دولت حكيمي بـا حمايـت اكثريت مجلس چهاردهم موفق شد انتخابات دوره ي پانزدهم مجلس را به بهانه…
دیدگاه سید جعفر پیشه وری در مورد حقوق خلق ها و حق تعیین سرنوشت 98 قبل، (18 خرداد 1301) یعنی 23سال قبل از بنیانگذاری فرقه دمکرات آذربایجان.
حکومت مرکزی و اختیارات محلی
سید جعفر پیشه وری
برای آنکه ملت بتواند کاملا از حقوق خود استفاده نماید، حکومت ملی و اصول دمکراسی کاملا اجرا شود، لازم است که یک مملکت به جمهوریت های کوچک تبدیل یابد.
تجربه ثابت می کند که در حوزه های کوچک انتخابات بهتر و به منفعت ملت انجام می گیرد. مملکت سویس یک نمونه از این موضوع است. برای همین است که آمریکا …
دکتر محمد حسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام ) بخش نخست
سرمای شدید و گاهی استخوان سوز در روز های پایانی پائیر که بیشتر خود را در بلندی های آذربایجان نشان می دهد یاد آور قیام بزرگ مردم در 21 آذر است که در آن آذربایجان یک پارچه به پا خواست تا مبارزه خود را برای آزادی و رهایی از ستم، غارت، ارتجاع و خائنین به میهن و مردم به پیش ببرد و مسیر پیشرفت و ترقی که از سوی استبداد و ارتجاع مسدود شده بود، صاف و هموار سازد، در این راستا فرقه دمکرات آذربایجان که خود را وارث جنبش های پیشین در آذربایجان می دانست از سوی روشنفکران، هنرمندان، نویسندگان، ملی گرایان ترک آذربایجان و... تشکیل شد، البته زمینه تشکیل فرقه دمکرات آذربایجان از سال ها پیش با مشروطه خواهی، جنبش خیابا…
دکتر محمد حسین یحیایی
فرقه دمکرات آذربایجان ( پروژه آزادی ناتمام )
بخش نخست
سرمای شدید و گاهی استخوان سوز در روز های پایانی پائیر که بیشتر خود را در بلندی های آذربایجان نشان می دهد یاد آور قیام بزرگ مردم در 21 آذر است که در آن آذربایجان یک پارچه به پا خواست تا مبارزه خود را برای آزادی و رهایی از ستم، غارت، ارتجاع و خائنین به میهن و مردم به پیش ببرد و مسیر پیشرفت و ترقی که از سوی استبداد و ارتجاع مسدود شده بود، صاف و هموار سازد، در این راستا فرقه دمکرات آذربایجان که خود را وارث جنبش های پیشین در آذربایجان می دانست از سوی روشنفکران، هنرمندان، نویسندگان، ملی گرایان ترک آذربایجان و... تشکیل شد، البته زمینه تشکیل فرقه دمکرات آذربایجان از سال ها پیش با مشروطه خواهی، جنبش خ…
یک سند تاریخی
جبار باغچه بان: قیام آذربایجان قیام ایران است
قیام آذربایجان قیام ایران است
قیام آذربایجان جواب دولت های مرتجع چهار ساله ایران و عکس العمل حکومت صدرالاشراف هاست. این نهضت و قیام مقدسی است که بنیان حقیقی مشروطه بوسیله آن محکم شده و مردم ایران بویی از دمکراسی خواهند فهمید.
مرتجعین و خائنین می خواهند با انتشار نظرهای خائنانه خود مردم آزادیخواه آذربایجان را لکه دار و اجاق ستارخان ها و خیابانی ها را کور کنند و مجلس و دولت را تا ابد آلت دزدی و میدان تاخت وتاز یک مشت غارتگر قرار دهند و ما بدی…
نامه های میرزا ابراهیم اوف به همسرش سارا خانم!*
برگردان : بهروز مطلب زاده
نگاهی کوتاه به زندگی میرزا ابراهیموف
میرزا ابراهیوف، فرزند اژدر، نویسنده، نمایشنامه نویس و سیاستمدار نامدار آذربایجانی در سال 1911 در یکی از روستاهای سراب به نام «ایوه» متولد شد. هنوز کودک خرد سالی بیش نبود که مادرش را از دست داد.
در سال 1918 ، هفت ساله بود که به همراه پدر و برادر بزرگ تر از خودش در جستجوی کار و لقمه ای نان، راهی باکو شدند…
تشکیل مجلس شورای ملی؛ دستاورد بزرگ انقلاب مشروطیت
پس از صدور فرمان مشروطیت و تصمیم‌گیری درباره تأسیس مجلس شورای ملی، در ۲۵ شهریور ۱۲۸۵ خورشیدی دوره نخست انتخابات مجلس در تهران و سراسر کشور برگزار شد؛ مجلسی که عصاره و خواست ملّت در انقلاب مشروطه و سرآغاز نظام پارلمانتاریسم در ایران بود.
در این موقع که رأی همایون ملوکانه ما بدان تعلق گرفت که برای رفاهیت و آسودگی قاطبه اهالی ایران و تشیید و تأیید مبانی دولت، اصلاحات مقتضیه به مرور در دوایر دولتی و مملکتی به موقع اجرا گذارده شود، چنان مصمم شدیم که مجلسی …
«آینده ای نامنتظر درانتظار او بود»
پروانه ممدلی / بهروز مطلب زاده
بانو صغری آذری، ( جواد زاده) خواهر سید جعفر پیشه وری، رهبرو بنیانگذار فرقه دموکرات آذربایجان و جنبش 21 آذراست. او درهردو بخش آذربایجان و همچنین دراراک، کاروزندگی کرده، و باعلاقه ای که به فعالیت های سیاسی و اجتماعی داشته به عضویت فرقه دموکرات آذربایجان درآمده و یکی ازاعضاء فعال آن شده بوده.
همسراو«میرآقا آذری» نیزدرهردو بخش آذربایجان به عنوان مهندس خط آهن و پل سازی به کار اشتغال داش…
به مناسبت بازگشایی مدارس
مصوبه حکومت ملی آذربایجان در باره زبان مادری
ترجمه فارسی مصوبه حکومت فرقه دمکرات در باره زبان، روزنامه آذربایجان، ارگان فرقه دمکرات، 19 دی 1324:
«... به منظور ترقی و تکامل زبان ملی و فرهنگ ملی مان، حکومت ملی آذربایجان قرار زیر را درجلسه خود به تاریخ 16 دی ماه (1324) قبول نموده است:
1. از امروز به بعد زبان آذربایجانی در آذربایجان زبان رسمی و دولتی محسوب می شود. قرارهای دولت، اعلان های رسمی و همچنین قرارهای صادره در حصه های قشون خلقی و لایحه های قانون مطلقا باید به زبان آذ…
۷۵ سال مبارزه پیگیر فرقه دمکرات آذربایجان
به مناسبت انتشار بیانیه ۱۲ شهریور ۱۳۲۴
با پایان جنگ جهانی دوم، جنبش استقلال طلبانه در مستعمرات و مبارزات ملی برای به دست آوردن حقوق دمکراتیک در سراسر جهان گسترش یافت. بریتانیا برای حفظ مستعمرات و بازارهای خود و آمریکا برای نفوذ در بازارهای جهانی به تکاپو افتادند. نهضت ملی آذربایجان در چنین شرایط جهانی بود که به دست رهبران کارآزموده آذربایجان پایه گذاری شد.
ش…
