اسناد فرقه دموکرات آذربايجان
«مرامنامه فرقه دموکرات آذربايجان»
اين مرامنامه در نخستين کنگره فرقه دموکرات آذربايجان در دهم مهر ماه ۱۳۲٤ به تصويب رسيده است
مقدمه
تحولات بزرگ سياسی و اجتماعی جهانشمولی که در عصر معاصر به وقوع پيوست نشان داد که دوره اضمحلال اوضاع اجتماعی پوسيده و کهنه ای که بدون در اسارت نگه داشتن ملل جهان و سوء استفاده از زحمت آنها قادر به ادامه حيات نيست، فرا رسيده است.
امروز ملل دنيا بطور آشکا…
از اسناد تاریخی
(مصوبات حکومت ملی که برای نخستین بار در تاریخ ایران در آذربایجان به مرحله اجرا در آمد)
تقسیم اراضی بین دهقانان و تعدیل روابط مالک و زارع
از مرامنامه فرقه: در باره کشاورزی
فرقه دمکرات آذربایجان گناه گرسنگی و فقر دهقانان آذربایجانی بر عهده رژیم فئودالیته (خانخانی) که تا کنون در دهات حاکم بوده، میداند. فرقه ضروری می شمارد که:
18 ـ بمنظور تعیین روابط دهقانان و ارباب، در یک زمان کوتاه باید قانون خاص وضع گردد. باید اراضی دولتی مجانا بین دهقانان …
دکتر محمدحسین یحیایی
اقتصاد آذربایجان و گذر از مرکز گرایی
نگاهی گذرا به اوضاع اقتصادی و اجتماعی آذربایجان از گذشته تا امروز:
بخش یکم: اقتصاد آذربایجان در دوران پهلوی:
رضا شاه پایه های قدرت خود را با ایجاد ارتش منظم و مرکزگرایی تقویت کرد، در اولین فرصت قانون نظام وظیفه و سربازی اجباری را به مدت معینی به تصویب رساند. ارتش را به سه نیروی هوایی، زمینی و دریایی تقسیم کرد و به خرید اسلحه مدرن به سه نیرو پرداخت. بودجه دفاعی کشور از سال 1304 تا 1320 بیش از پنج برابر شد، شمار افراد مسلح از پنج دیویزیون که در مجموع 40 هزار نفر را در بر می گرفت به 18 دیویزیون تا 128 هزار نفر افزایش یافت ( به نقل از یروا…
دکتر محمدحسین یحیایی
اقتصاد آذربایجان و گذر از مرکز گرایی
نگاهی گذرا به اوضاع اقتصادی و اجتماعی آذربایجان از گذشته تا امروز:
بخش یکم: اقتصاد آذربایجان در دوران قاجار :
اتحاد و همکاری شش فبیله ترک که شیعه مذهب و خود را قزلباش می نامیدند، زمینه به قدرت رسیدن صفوی ها را فراهم کردند، پادشاهان صفوی از آنان در جنگ و محافظت از مرز های شمالی و شرقی استفاده کردند. پراکندگی آنان خواست صفوی ها بود که بتوانند مانع از اتحاد آنان باشند و از سوی آنان مصونیت داشته باشند. با سقوط سلسله صفوی بار دیگر قبایل ترک در دو گروه یوخاری باش و اشاقی باش گرد آمدند. آقا محمد خان که خود رئیس طایفه قویونلو و با گروه اشاقی ب…
دکتر محمدحسین یحیایی
اقتصاد آذربایجان و گذر از مرکز گرایی
نگاهی گذرا به اوضاع اقتصادی و اجتماعی آذربایجان از گذشته تا امروز:
بخش یکم: پیش گفتار
آذربایجان در تاریخ کهن خود شاهد افت و خیز های فراوانی بوده است، یکی از بهترین دوران سازندگی و رشد اقتصادی و اجتماعی آن در دوران دویست و پنجاه ساله صفوی ها بود. در این دوران بار دیگر تبریز شهرت و عظمت دیرین خود را که در عصر تیموریان بود باز یافت و به یکی از مراکز مهم تجاری در منطقه در آمد.…
اول خرداد سالروز شهادت فریدون ابراهیمی
عمر عقاب
فیلمی در رابطه با زندگی قهرمان ملی فریدون ابراهیمی
یاد مانده هایی در باره فریدون ابراهیمی
(قهرمان ملی و آزادی آذربایجان و ایران، سمبل و پیشگام مبارزین سیاسی که قهرمانانه در دوره ی سلطنطت شوم محمد رضا جان خود را در راه آزادی و حقوق خلق فدا کرد)
آستارا شهر زیبا، با فرهنگی پیشرفته و اقتصادی شکوفا پس از سلطنت رضا خان رو به افول گذاشت. کشتی ها به هنگام عبور از برابر آن به علامت درود سوت می نواختند و به ندرت اتفاق می افتاد که برای تخلیه و بارگیری بار در بندر آستارا توقف کنند. در این موقع سوت ممتد همه ی اهالی را دعوت می کرد. گروه کثیری زن و مرد و بزرگ و کوچک به سوی دریا سرازیر می شدند. من هم که خردسال بودم و هنوز به مدرسه نمی رفتم به اتفا…
یک سند تاریخی
پيام اتحاديه کارگران ايران به کارگران آذربايجان
به مناسبت اول ماه مه – ده ارديبهشت ١٣١٠
(بيانيه اول ماه مه)
پيام اتحاديه کارگران ايران خطاب به کارگران آذربايجان بمناسبت 10 ارديبهشت سال 1310 ( اول ماه مه 1931) يکی از معدود اسناد و اعلاميه های بجای مانده از کوششهای مخفی آزاديخواهانه در دوران استبداد رضاشاهی است. اين بيانيه در آستانه روز جهانی کارگر مخفيانه در تبريز تهيه و توزيع شد و شب دهم ارديبهشت سال 1310 شمسي، در محله دوه چی تبريز نسخه ای از آن بدست ماموران نظميه افتاد. بروايت اسناد موجود در سازمان اسناد ملی ايران ، کشف اين اعلاميه سبب خشم بسيار دستگاه استبداد رضاشاهی گشته و به دستگيريها و سرکوب وسيع گروهی ا…
یادداشتی چند از تاریخ پرافتخار سازمان کارگران
جعفر پیشه‌وری:
من از سازمان‌های صنفی پیشه‌وران زحمتکش که از قدیم در شهرهای ایران وجود داشته است نمی‌خواهم بحث بکنم. این‌ها اگرچه در اواخر «اتحادیه‌های صنفی کارگری» نامیده می‌شدند ولی در حقیقت اتحادیهٔ کارگری به‌معنای امروزی نبوده جنبهٔ حرفه و صنفی داشتند. استادان و شاگردان هم در آن با رأی مساوی شرکت می‌کردند، حتی در اغلب موارد رهبری و ریاست آنها با استادان و صاحبکاران بود…
جشن ماه مه و شعارهای کارگران و زحمتکشان ایران
75سال قبل نوشته سید جعفر پیشه وری
امروز اول ماه مه است.در تمام نقاط کره زمین، هر جا که کارگر و زحمتکش متشکل وجود دارد، هر جا که کارگر خود را شناخته شخصیت طبقاتی پیدا کرده است امروز دست از کار کشیده جشن می گیرد. اتحاد و همبستگی خود را بمعرض نمایش میگذارد.
عید اول ماه مه برای تفریح و خوشگذرانی نیست. آنرا برای تشریفات برقرار نکرده اند. این عید مبارزه است. این عیدی است که طبقه کارگر بواسطه آن زور و توانایی خود را امتحان می کند. شعارهای روزانه خود را بگوش ت…
آیین‌نامه‌ی تشکیل اتحادیه‌ها: سندی از جنبش کارگری ایران
محمد صفوی
تظاهرات در پالایشگاه آبادان، 1330
مقدمه
نخستین تلاش سازمان‌یافته‌ی جنبش کارگری ایران برای عدالت اجتماعی و اقتصادی در اوایل قرن بیستم مدتی پس از تأسیس نخستین صنایع مدرن در آستانه‌ی انقلاب مشروطیت پدیدار شد. از نخستین دوره‌ی جنبش کارگری (1285-1290) که با اعتصاب کارگران شیلات بندر انزلی و تشکیل نخستین اتحادیه‌های کارگری آغاز شد تا به‌این سو، جنبش متشکل کارگری در دوره‌های مختلف با افت‌وخیز، به‌اندازه‌ی توان و میزان رشد کمّی و کیفی‌اش، در دفاع از حقوق عادلانه‌ی کارگران و مزدبگیران کشورمان اقدامات تأثیرگذار و پرارزشی انجام داده است. در هر دوره‌ای که حکومت‌های اقتدارگرا و مستبد …
لنین؛ استقلال و تمامیت ارضی ایران
به‌مناسبت ۲۲ آوریل، ۱۵۰-مین سالروز تولد لنین
پس از پیروزی انقلاب اکتبر در روسیه روز ۱۴ دسامبر ۱۹۱۷ برابر با ۲۳ آذرماه ۱۲۹۶ ، لنین طی فرمانی کلیه معاهدات تحمیلی روسیه تزاری با ایران و دیگر کشورها را لغوکرد. وی در این پیام از جمله می گوید: «صمیمانه امیدوارم زمان آن نزدیک شده باشد که ملل دنیا حکومت‌های خود را به جلوگیری از تجاوزات نسبت به ملت ایران وادار و موانع توسعه قوی و ترقی آزادانه مملکت مزبور را مرتفع نمایند؛ به هر حال شورای کمیسرهای ملت روس فقط روابطی را با ایران معتبر می‌د…
8 مارس روز جهانی زن مبارک باد
در هشتم مارس ۱۸۵۷، زنان کارگر کارگاه‌های پارچه‌بافی و لباس دوزی در نیویورک آمریکا به خیابان‌ها ریختند و خواهان افزایش دستمزد، کاهش ساعات کار و بهبود شرایط بسیار نامناسب کار شدند. این تظاهرات با حمله پلیس و کتک‌زدن زنان برهم خورد.
سال ۱۹۰۷ در دوره‌ای که مبارزات زنان برای تأمین حقوق سیاسی و اجتماعی اوج گرفته بود، بمناسبت پنجاهمین سالگشت تظاهرات نیویورک در هشتم مارس، زنان دست به تظاهرات زدند…
فرقه دمکرات آذربایجان و زبان مادری
تقریبا یک ماه پس از تشکیل «حکومت ملی آذربایجان» به رهبری سید جعفرپیشه وری (۲۱ آذر ۱۳۲۴)، «زبان آذربایجانی» بعنوان «زبان رسمی دولتی» درآذربایجان ایران اعلام شد. حکومت ملی آذربایجان در تاریخ ۱۶ دی ۱۳۲۴ با حضور سیدجعفر پیشه‌وری اعلام کرد که از این پس «زبان آذربایجانی در آذربایجان زبان رسمی و دولتی محسوب می‌شود.» این مصوبه 19 دی 1324 در روزنامه آذربایجان ارگان کمیته مرکزی فرقه دمکرات آذربایجان منتشر و به اطلاع عموم رسید.…
آری ما پاتریوت (میهن پرست) هستیم!
س. ج. پیشه وری
«یک نفر پاتریوت، یک نفر میهن پرست حقیقی ناچار است سوسیالیست باشد. [ناچار است] طرف اکثریت ملت را – که توده دهقان و زارع و روشنفکر و پیشه ور و سایر عناصر زحمتکش است – نگهدارد.»
س. ج. پیشه وری
یادداشت سیروس مددی
این نوشته پیشه وری، سرمقاله شماره ۳۹ روزنامه آژیر(دوشنبه ۲۷ تیر ۱۳۲۲) است و من آن را آگاهانه برای نشر مجدد انتخاب کرده ام. تا از سویی تاکیدی باشد بر نگاه چپ ایران به برخی مقولات جامعه شناسی سیاسی و از سوی دیگر کمکی به …
قیام 29 بهمن 56 مردم تبریز، جرقه ای در دل ظلمت بود!
بهرام رحمانی
قیام شورانگیز و رشک برانگیز 29 بهمن مردم تبریز، سرآغاز راه سرنوشت ساز تاریخی بود و پیامی سراسر نویدبخش و تحسین برانگیز برای مردم سراسر ایران داشت که سرانجام با سرنگونی حکومت پهلوی، به حاکمیت 2500 ساله شاهنشاهی در این کشور خاتمه داد.
روز 29 بهمن سال 1356، مردم تبریز با قیام اجتماعی خود پایه های دیكتاتوری حکومت سلطنتی را به لرزه درآوردند. هسته اصلی هدایت کنندگان این قیام را عمدتا دانشجویان چپ و مردم مبارز و انقلابی تشكیل میدادند كه با شكستن…
ره آورد یک سفر
گفتگو با رفیق عادله چرنیک بلند
صدرکمیته مرکزی فرقه دمکرات آذربایجان
بهروز مطلب زاده
بخش سوم :
ب – رفیق عادله، درصحبت های قبلی به اینجا رسیدیم که، پس از یورش بیرحمانه ی ارتش تا دندان مسلح شاه با همدستی خانها و فئودال های ارتجاعی منطقه و دسته های مسلح شده اوباش به خاک آذربایجان، که با هدف سرکوب فرقه دمکرات وحکومت ملی آذربایجان صورت گرفت، که حاصلش چیزی نبود جز ویرانی و به خاک و خون کشیده شدن هزاران خانواده آذربایجانی، کشته ومجروح شدن ده ها هزارنفرانسان بی گناه و مهاجرت بسیاری اززنان و مردان و جوانانی که هیچ آرزوئی جز آزادی و سربلندی مردم آذربایجان و…
از اعتصاب کارگران نفت در انقلاب 57 چه می‌آموزیم؟
محمد صفوی
بازخوانی گزارش روزانه‌ی اعتصاب در پالایشگاه نفت آبادان – 1
با گذشت تقریبی هشت ماه از آغاز مبارزات عمومی مردم در بخش‌های وسیعی از کشور علیه حکومت شاه، دو رخداد مهم و اسفناک، یکی واقعه‌ی آتش‌سوزی سینما رکس آبادان در 28 مرداد 1357 و در پی آن کشتار 17 شهریور 1357 در میدان ژاله تهران، نقطه‌ی آغازی برای شروع اعتصابات گسترده کارگران و کارمندان صنعت نفت ایران علیه حکومت شاه شد. از آن پس زمزمه‌ی سازماندهی اعتصاب عمومی در میان کارکنان پالایشگاه و شرکت نفت در تهران و شیراز و اصفهان و تبریز و آبادان و دیگر مراکز صنعت نفت در جنوب آغاز شد…
نگاهی به زندگی سیاسی رضاشاه پهلوی
«دستورکار جامعه ایران و رضاشاه» نوشته علی پورصفر(کامران)... به بررسی زمینه های انقلاب مشروطیت، روی کار آمدن رضا شاه و کارنامه او می پردازد.
هنگامی که رضاشاه از ایران گریخت ، سیاهکاری های نظمی که بر ایران تحمیل کرده بود ، یکایک آشکار شد و این تصور قوت گرفت که دیگر کسی پیدا نخواهد شد که از وطن دوستی و ایرانخواهی او سخن بگوید و یا اعمالی را که برای افزایش ثروت خود و خاندان و اذنابش انجام داده بود ، در زمره اقدامات میهنی و ملی قرار دهد…
ره آورد یک سفر!
گفتگو با رفیق عادله چرنیک بلند صدرفرقه دمکرات آذربایجان
بهروز مطلب زاده
بخش دوم
ع - همانطورکه قبلن هم اشاره کردم، مادرمن واقعن زن روشنفکر و فهمیده ای بود، من هر وقت، هرکدام از دوستانم را که می خواستم می توانستم به خانه دعوت کنم. اوهیچ اعتراضی به این کار نمی کرد، البته او بدون اینکه چیزی به من بگوید، هواسش کاملن به همه کارهای من بود. او به هیچ وجه دررابطه با کارهای سیاسی وهنری، محدودیتی برای من ایجاد نمی کرد و همانطور که هم اشاره کردم، نه تنها به من اجازه می داد تا با دوستانم، برای دادن کنسرت و اجرای نمایش، به همراه آن ها، به شهرستان ها بروم. بلکه حتی گاهی پیش می آمد که ما برای کارهای مربوط به تشکیلات جوانان، نیمه های شب، به همرا…
آذربایجان در گذرگاه تاریخ
نگاهی گذرا به گسترش و رواج زبان فارسی دری و ترکی آذری در ایران
دکتر م. ع. فرزانه
بخش دوم
موضوع جالبی که بعد از جایگزینی فارسی دری در خراسان امروزی و گسترش آن بصورت شعر و نثر میان ساکنان نقاط دیگر ایران پیش می آید، اینستکه، این گسترش بدلیل مغایرتهایی که زبان فارسی دری با لهجه های رایج در بین اقوام ایرانی داشته، در یک فاصله زبانی محدود و به سادگی انجام نپذیرفته، بلکه در یک دوره طولانی یک قرن سامان می گیرد. بطوریکه این شعر و نثر در در خراسان در قرن چهارم و پنجم اشاعه می یابد، امواج آن به شیراز که همواره مهد شعر و ادب بوده، فارسی دری تنها در قرن ششم و هفتم و حتی هشتم در آثار سعدی و حافظ خودنمایی می کند و یا مثلا…
قرارداد دولت ملی آذربایجان با دولت قوام السلطنه
موافقت‌نامه میان مظفر فیروز معاون سیاسی احمد قوام نخست‌وزیر و سید جعفر پیشه‌وری نخست وزیر دولت ملی آذربایجان در پانزده ماده و ۴ تبصره ۲۳ خرداد ۱۳۲۵تبریز
این موافقت‌نامه بر پایه تصمیم هفت ماده‌ای دولت احمد قوام پایه مذاکرات با سران فرقه دموکرات آذربایجان ۲ اردیبهشت ۱۳۲۵[۲] با افزودن چندین واده و تبصره به آن میان هیات ده نفره سیاسی به ریاست مظفر فیروز، معاون سیاسی نخست‌وزیر و پیشه‌وری و یارانش در تبریز به امضا رسید.…
رهاورد یک سفر!
گفتگو با رفیق عادله چرنیک بلند صدر فرقه دموکرات آذربایجان
بهروز مطلب زاده
به جای مقدمه
چندی پیش، به همراه همسرم، سفری داشتم به باکو پایتخت جمهوری آذربایجان، برای دیدار و زیارت عزیزترین های زندگیم، سفری برای بوسیدن دست دو مادرم، یکی آن که همسرم را به این جهان وبه من هدیه داد و دیگری آن که مرا بزاد، دستم بگرفت، پابه پا برد، سخن گفتن و عشق ورزیدن به «انسان» را آموخت وبالاخره اینکه، غمخوار همیشگی لحظات تلخ و شیرین زندگیم بود. …
جشن 74 مین سالگرد نهضت21 آذر برگزارشد!
روز بیست سوم آذرماه در سالن اجتماعات جمعیت مهاجرین ایرانی مقیم جمهوری آذربایجان در شهر باکو، جشن سالگرد جنبش 21 آذر با حضور عده ای کثیر از اعضای مهاجرین و اعضا و هواداران فرقه دمکرات آذربایجان برگزار گردید.
ابتدا رفیق فریدون ابراهیمی صدر جمعیت مهاجرین ضمن تبریک به مناسبت سالگرد نهضت 21 آذر و اعلام یک دقیقه سکوت به خاطر و یاد در گذشتگان یک سال اخیر جمعیت و فرقه، گزارش مبسوطی از فعالیت و عملکرد جمعیت مهاجرین را در طی یک سال گذشته به اطلاع حضار رساند.…
سرزمین‌های شگفت انگیز و مردمانی مهربان
بخشی ازخاطرات ویلیام داگلاس قاضی عالی رتبه دیوان عالی دادگستری امریكا، در مورد تحولات آذربایجان در سالهای ۱۳۲۴-۱۳۲۵ هجری شمسی و رهبر این نهضت سید جعفر پیشه وری
شاید قضاوت در مورد یك رویداد تاریخی زیاد هم آسان نباشد چرا كه هر كس از دید خود و گرایشی كه نسبت به آن رویداد دارد به آن می نگرد و قضاوت می كند ؛ شاید بهترین تفسیرها از یك رویداد تاریخی مربوط به كسانی باشد كه در این رویداد بی طرف هستند و از بیرون و به عنوان فردی كه حب و بغضی به موضوع ندارند مسئله را بررسی می كنند . ولی نظر مثبت كسانیكه حتی فكر منفی نسبت به رویداد دا…
رزم پیگیر « فرقه دمکرات آذربایجان » در دهه هشتم خود همچنان ادامه دارد
(بخش سوم )
دکتر محمد حسین یحیایی
بعد از لاهرودی، واله قلی زاده به رهبری فرقه انتخاب شد و در 13 مهرماه سال 1398 در پلنوم وسیع فرقه خانم « عادله چرنیک بلند » بعنوان صدر فرقه از سوی نمایندگان انتخاب گردید، بنابرین فرقه دمکرات آذربایجان که در سال 1324 پایه گذاری شده همچنان در دهه هشتم خود ( 74 سالگی ) زنده و پویا به فعالیت های آزادی خواهانه خود ادامه می دهد و با ارتجاع حاکم بر میهن می رزمد.…
رزم پیگیر « فرقه دمکرات آذربایجان » در دهه هشتم خود همچنان ادامه دارد
( بخش دوم )
دکتر محمد حسین یحیایی
قدم های اولیه و سازماندهی فرقه به سرعت پیش رفت، پیشه وری که برای نمایندگی در مجلس 14 همه مناطق آذربایجان را گشته و با مردم از نزدیک دیدار کرده بود و با مسائل و مشکلات آنان آشنایی کامل داشت، به این نتیجه رسیده بود که مرکز نشینان به فکر این مردم محروم و ستمدیده نیستند و با نوشته های خود در روزنامه « آژیر » آن را گوشزد می کرد ولی جواب قانع کننده ای دریافت نمی کرد و نشست هایی هم با شخصیت های سیاسی و ادبی آذربایجان در دفتر روزنامه برگزار می کرد، از سوی دیگر زمینه های عینی جنبش هم بقدری نمایان بود که آن را به زبان می آورد و می گفت: جنبش آذربایجان را پیش…
خاطرات تلخ و شیرین
نوشته : هاشم ترلان
ترجمه : بهروز مطلب زاده
به جای مقدمه
هاشم ترلان- از شاعران پرکار و ازچهره های نام آشنای ادبیات مردمی آذربایجان بود. او در اوائل سال های 1380 شمسی بخشی از یادمانده های خود را زیر نام «آجیلی شیرینلی خاطره لر» ( خاطرات تلخ و شیرین) در 558 صفحه به رشته تحریر در آورد و بی آنکه به وزارت ارشاد مراجعه کند، آن را در ده - پانزده نسخه چاپ و دراختیار تعدادی از دوستان وعلاقمندان خود قرار داد. خوشبختانه یکی از آن نسخه ها هم در اختیار من قرار گرفت. با اینکه من او را از نزدیک می شناختم و در دوره حضور و فعالیت مشترکمان در دفتر مرکزی حزب توده ایران در خیابان 16 آذر تهران در سال های بعد از انقلاب بهمن 1357، گوشه هائی از زندگی پر ت…
حرکت 21 آذر در آذربایجان
گفتگو با دکتر بهزاد بهزادی
حقوقدان ، مدیر‌مسئول فصلنامه آذری
1 دی 1384
رفیق بهزاد بهزادی از کادرهای برجسته رهبری فرقه دمکرات آذربایجان، محقق، نویسنده، مترجم، پژوهشگر، حقوقدان و روزنامه نگار صاحب نامی بود. فعالیت روزنامه‌نگاری را در دههٔ ۳۰ آغاز کرد. ترجمه فارسی دده قورقود، نوشته‌ی ترکان اوغوز، تألیف فرهنگ آذربایجانی به فارسی و لغت‌نامه تشریحی زبان آذربایجانی (در سه مجلد…
سهند سرابی - 15 نوامبر 2019
تجربه را تجربه کردن خطا است!
■
ابتدا اجازه بدهید تا با استناد به چند اطلاعیه و خبر، توضیح کوتاهی درباره مسئله ای نه چندان تازه و تکراری، که دریکی دو ماهه اخیرپیش آمده وهدف این نوشته است بدهم، وسپس بروم برسراصل مطلب:
درتاریخ 6 جولای 2019 برابربا 16 تیرماه 1398، ده پانزده تن ازآدم های با ربط و بی ربط، که چند تنی ازآنها، ازاعضای «فرقه دمکرات آذربایجان» و«سازمان مهاجرین ایرانی درجمهوری آذربایجان» هستند، به همراه دو سه تن ازاعضا کمیته مرکزی فرقه، دراقدامی خودسرانه وبدون هیچ مجوزحقوقی و قانونی، بی آنکه ماموریتی ازسوی …
آذربایجان در گذرگاه تاریخ
نگاهی گذرا به گسترش و رواج زبان فارسی دری و ترکی آذری در ایران
دکتر م. ع. فرزانه
بخش نخست
موضوع رواج و گسترش زبانی که از آن به زبان دری، پارسی دری و پارسی نو نام برده می شود و زبانی در همین راستا بنام زبان ترکی آذری و آذربایجانی اساسا در زبان عامه تورکو یا ترکی شهرت یافته و زبان امروزه ترک تباران ایرانی را شامل می گردد، به دلیل حاکمیت تک بعدی و جابرانه رژیم پهلوی، در مسئله زبان و توسل این رژیم به شیوه سیاست استلاگرانه آسمیلاسیون، در تمام این دوران پر اختناق و ناهنجار، نه تنها مجالی برای بررسی و کاوش مسئله گسترش و رواج این دو زبان به عنوان یک مقوله اتنیک بجای نگذاشته، حتی امکان ورود دیالوگ و گفت و شنود در این…
انقلاب اکتبر و تاثیر آن بر جنبش های انقلابی ایران
از آغاز جنبش مشروطه‌خواهی در ایران، اندیشه‌های انقلابیان روس بر ایرانیان تاثیرگذار بود. بعدها در نتیجه‌ی انقلاب اکتبر در روسیه، سه جنبش انقلابی در مناطق شمالی ایران شکل گرفت که به درجات مختلف از این انقلاب متاثر بودند.
برای پرداختن به تاثیر انقلاب اکتبر روسیه در ایجاد جنبش‌های انقلابی در ایران، نخست باید از نظر تاریخی کمی به عقب بازگشت و به تاثیر افکار و اندیشه‌های انقلابیان روس بر ایرانیان در دوره‌ی انقلاب مشروطه در ایران …
صفر قهرمانیان؛ قهرمان شکست ناپذیر آذربایجان
صفرخان: برای من درک کلام زیبای آزادی هنوز امکان پذیر نیست. بعد از٣٠ سال ، این آزادی غیر مترقبه است. من مدیون مردم هستم… من این آزادی را که به کوشش مردم به دست آمده ، گرامی میدارم
19 آبان، هفددهمین سالگرد درگذشت صفرخان قهرمانیان، یکی از قدیمی‌ترین زندانیان سیاسی جهان و نماد مقاومت مردم آذربایجان در مقابل حکومت جور و استبداد می‌باشد.
صفرخان در سال ١٣٠٠ شمسی در روستای شیشوان عجب‌شیر به…
حق تعیین سرنوشت چیست؟
همه مردم حق تعیین سرنوشت دارند. با استفاده از این حق ، آنها آزادانه وضعیت سیاسی خود را تعیین می کنند و همچنین آزادانه پیشرفت اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی خود را دنبال می کنند. اعمال این حق می تواند نتایج مختلفی از استقلال سیاسی گرفته تا ادغام کامل درون یک کشور در پی داشته باشد. نکته مهم در این زمینه اینکه حق تعیین سرنوشت مبتنی بر حق انتخاب است، بدین معنی که نتیجه ی حاصل از انتخاب مردم، نباید تاثیری در ماهیت وجودی حق انتخاب داشته باشد. به عبارت ساده تر نمی توان اصل حق انتخاب مردم را به دلیل اینکه گزینه ی انتخاب شده توسط آنها مطلوب ما نیست محدود یا ممنوع شود.…
آذربایجان در گذرگاه تاریخ
گفتگویی با استاد محمدعلی فرزانه/ به کوشش دکتر حسین یحیایی
پیشگفتار
ایران سرزمین پهناوری است با تاریخ و تمدن کهن که ملل و اقوام گوناگون با ویژگی های فرهنگی، زبانی، دینی و جغرافیایی، چندین عصر در کنار هم زندگی کرده اند. در این مدت این سرزمین پهناور که روزگاری تمدن خویش را داشته به دفعات مورد تهاجم و تاخت و تاز بیگانگان قرار گرفته، تا مرحله انحطاط پیش رفته، بار دیگر همکاری این ملل به مثابه کشورهای مشترک المنافع آن را بازسازی کرده است.…
سخنرانی سید جعفر پیشه وری در باره تاسیس فرقه دمکرات آذربایجان
ما به استقلال ایران کاملا علاقمندیم. دادن وجبی از خاک آن به دیگران بهیچ عنوان در میان نیست. آنچه ما می خواهیم حقوق داخلی و مختاریت فرهنگی است. مسئله زبان جزئیازاین [مختاریت] است.
روز 19 شهریور سال 1324، یک هفته پس از انتشار بیانیه معروف 12 شهریور و اعلام تشکیل حزب (فرقه) دموکرات آذربایجان، سید جعفر پیشه وری در سالن تئاتر شیر و خورشید تبریز[1] درباره تاسیس حزب و…
بیانیه 12 شهریور 1324
مقدمه : روز دوشنبه 12 شهريور 1324، فرقه دموکرات آذربايجان با انتشار بيانيه اي(مراجعت نامه ) که به دو زبان آذربايجاني و فارسي نوشته شده و حاوي يک مقدمه و12ماده بود رسما تشکيل خود را اعلام نمود.
اهم اهداف اين بيانيه عبارت بودند از: تقاضاي آزادي داخلي و مختاريت مدني براي مردم آذربايجان با حفظ استقلال و تماميت ارضی ايران، تشکيل انجمنهاي ايالتي و ولايتي، تدريس زبان ترکی در مدارس آذربايجان، مصرف نيمي از مالياتهاي وصولي از آذربايجان در خود آذربايجان، افزايش کرسيهاي نمايندگان آذربايجان در مجلس به نسبت جمعيت آن، اصلاح روابط و حدود بين مالک و دهقان با در نظر گرفتن…
به یاد رفیق شهید انوشیروان ابراهیمی
معاون صدر کمیته مرکزی فرقه دمکرات آذربایجان
رفقا، ما رفتیم، شما راه ما را ادامه دهید!
روز ۲۲ شهریور ۶۶ نزدیکی‌های ظهر بود. بچه‌ها سفره را چیده بودند. داشتند پای سفره می‌نشستند که در سلول بازشد و انوشیروان را صدا کردند. به یک باره قلب ها فروریخت. لبخندها بر لب‌ها خشکید. معلوم بود که وقتش رسیده است. حتی مجال ندادند نهارش را بخورد. انوشیروان برخاسته بود. ابتدا سکوتی تلخ، سپس قطرات اشکی که پهنه صورت‌ها را پوشاند. انوشیروان را برای تیرباران می‌بردند. چشم‌ها به دهانش دوخته شده بود. باید چیزی می‌گفت. و او به کوتاهی سخن گفت: «رفقا، ما رفتیم، شما راه ما را ادامه دهید. من با سربلندی و غرور و باعشق …
مهمترین رویدادهای تاریخی، سیاسی
و فرهنگی آذربایجان در شهریور ماه
4- شهریور- مرگ عاشیق پناه پناهوف 1357.
- شهریور- تولد سید جعفر پیشه وری (مبارز سیاسی و نخست وزیر حکومت ملی آذربایجان) در روستای زاویه سادات خلخال به سال 1271
6- شهریور- مرگ ربابه مرادوا (فعال سیاسی، خواننده و بازیگر نقش لیلی در اپرای ــ تولد اکبر عبدی (هنرپیشه سینما) در اردبیل به سال 1339
5لیلی و مجنون) در باکو به سال 1362
8- شهریور- استقلال جمهوری آذربایجان در 1370…
کار پایه فرقه دمکرات آذربایجان
فرقه دمکرات آذربایجان بمثابه مبتکر تلاش گر ایجاد جمهوری فدرال در ایران آنهم در دوران سیاه ستم شاهی درک و شناخت عمیق خود از اوضاع بسیار پچیده و بغرنج کشور و در دورانی که مبارزه مردم ایران در راه آزادیهای اجتماعی مراحل خود ویژه ای را از سر می گذارد و با توجه به مبارزه خلقهای ساکن ایران در راه تامین حقوق ملی خود، بار دیگر کار پایه خود را در معرض قضاوت همه گان قرار داده و برای ایجاد وحدت و مبارزه مشترک در راه آزادیهای دمکراتیک و ملی حول و محور حداقل نقاط مشترک یعنی…
مصاحبه با رفیق واله قلی زاده
صدر کمیته مرکزی فرقۀ دمکرات آذربایجان
« نزدیک به پنج سال پیش، از طرف هیئت تحریریه روزنامه آذربایجان و سایت فرقه دمکرات آذربایجان با رفیق واله قلی زاده مصاحبه ای صورت گرفت. بنا بر اهمیت این گفت و شنود و دیدگاههای ارائه شده در آن، یک بار دیگر این مصاحبه را در اختیار همگان قرار میدهیم. امیدواریم که مورد توجه قرار گیرد».
رفیق واله قلی زاده ، ابتدا از طرف هیات تحریریۀ روزنامه آذربایجان و سایت فرقۀ دمکرات آذربایجان انتخاب شما را به…
نگاهی به شکل گیری کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲
جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران که با کودتای آمریکایی-انگلیسی 28 مرداد ماه به خون کشیده شد، یکی از نخستین خیزش های خلق در کشورهای تحت سلطه استعمار و امپریالیسم در سال های میانی سده بیستم بود. این جنبش انقلابی حاوی تجربیات پر ارزشی برای مردم میهن ماست، بویژه درس های کودتای ننگین 28 مرداد، علل و چگونگی کامیابی آن همواره در کانون توجه قرار داشته و خواهد داشت.
ماهیت جنبش ملی شدن صنعت نفت…
تبریز، کانون مطبوعات ایران در دوره مشروطه
پس از انقضای سلطه روس های تزاری و دار و دسته شجاع الدوله مراغه ای در سال ۱۳۳۵ ق. تا پایان نهضت شیخ محمد خیابانی، نزدیک به بیست روزنامه به زبان های فارسی و ترکی و ارمنی در تبریز منتشر شد.
یکی از مهمترین تحولات عصر صنعتی (نه تنها در جوامع صنعتی)، سر برآوردن رسانه‌های همگانی به عنوان یک قدرت سیاسی عمده است؛ ظهور و صعود رسانه‌های همگانی به عنوان یک پایگاه قدرت و نفوذ کنونی شان در واقع معلول یعضی پیشرفت‌های پر سر و صدا و پی‌در‌پی در عرصه تکنولوژی بود.…
مهمترین رویدادهای تاریخی، سیاسی
و فرهنگی آذربایجان در مرداد ماه
1-مرداد- تأسیس استان خودمختار قره باغ کوهستانی در 1302
ــ اشغال شهر آغدام در قره باغ توسط نیروهای ارمنی در 1372
ــ تولد مارال رحمان زاده (نقاش) در 1295
ــ تولد عبدالله سور (عبدالله محمدزاده) (ادبیات شناس) در گنجه به سال 1262
ــ مرگ عبدالله شایق (نویسنده و معلم) در باکو به سال 1338.
2- مرداد- زخمی شدن ستارخان در پارک اتابک تهران به سال 1289.
4- مرداد- جنگ شدید …
گوشه هايي از تاريخ معاصر ايران
«نتايج شكست جنبش دموكراتيك آذربايجان»
رسول مهربان
6- جبهه بندي ارتجاع و بورژوازي ملي عليه جنبش كارگري و حزب تودة ايران
در نيمة دوم سال 27 يورش همه جانبه اي عليه حزب تودة ايران و شوراي متحده كارگران ايران شروع شد . هدف آن بود كه با زمينه سازيهاي ضد توده اي، شوراي متحده كارگري ايران را كه به مثابه صخره محكمي عليه دسايس دولت و دربار ايستادگي مي كرد، از هم پاشيده كند.* مهندس خسرو هدايت به اتف…
مهمترین رویدادهای تاریخی، سیاسی
و فرهنگی آذربایجان در اردیبهشت ماه
مجسمه تیرباران شهید خسرو روزبه در شهر فیانورومای ایتالیاـ ساخت رضا اولیا
2- اردیبهشت- مرگ علی سلیمی (آهنگساز) سال 1376.
4- اردیبهشت- تولد میرجلال پاشایف (نویسنده و ادیب) در اردبیل سال 1287.
* مرگ بالاش آذراوغلو (شاعر) در باکو سال 1390.
5- اردیبهشت- تولد سید جمال الدین ترابی طباطبایی (سکّه شناس و مورخ) در تبریز سال 1304.
6- اردیبهشت- آغاز بکار رسمی رادیو تبریز توسط …
گوشه هايي از تاريخ معاصر ايران
«نتایج شکست جنبش دموکراتیک آذربایجان»
رسول مهربان
5- اعلام خطر حزب توده ايران و دعوت براي تشكيل جبهه واحد
در مقابل اين تبليغات تخديري و تسكيني و اغواگرانه محافل به اصطلاح ملي و مستقل،و در مقابله با روزنامه هاي درباري كه خطر موهوم شوروي و حزب تود ه ايران و پرده ي آهنين و كميته ي ترور را مطرح مي كردند،اعلاميه هيئت اجرائيه حزب تودة ايران منتشر شد و به بارزترين و رساترين نحو ممكن ابعاد و جهات خطر را تشريح كرد و هشدار داد و راه چاره و مقابله با خطرات را متذكر شد و خطاب به روزنامه ها و حزب ايران اعلام كرد…
گوشه هايي از تاريخ معاصر ايران
«نتایج شکست جنبش دموکراتیک آذربایجان»
رسول مهربان
4- ظهور مجدد بورژوازي ملي در صحنه سياسي
حسين مكي ، عبدالقدير آزاد ، مظفر بقايي و حائري زاده كه بانيان و متوليان اقليت مجلس پانزدهم بودند ، گاهگاهي درباره ي نفت و دموكراسي و آزادي هاي سياسي هياهويي برپا مي كردند، اما با رعايت دو شرط عمده و اساسي . اول احترام مطلق به دربار و «پادشاه جوان» دوم رعايت حداكثر عناد و دشمني بيمارگونه با حزب تودة ايران . روزنامه نويسا…
